Wpływ leków na stan naszych zębów może być różnoraki. Zależy on od rodzaju leku, a także od czasu i sposobu jego stosowania. Niektóre produkty lecznicze mogą powodować przebarwienia na zębach, inne zaś osłabiać ich ogólny stan bądź też nasilać rozwój próchnicy. Chociaż brzmi to zatrważająco, to nie są to powody do odstawienia tych leków. O ich wyłączeniu z terapii może decydować wyłącznie lekarz, a co ważne — często odpowiednia higiena jamy ustnej jest wystarczającą metodą, ograniczającą rozwój powyższych działań niepożądanych.
Czy leki mogą powodować próchnicę?
Niektóre ze stosowanych powszechnie leków mogą przyczyniać się do rozwoju próchnicy. Można tu wyróżnić trzy główne rodzaje leków:
- tabletki do ssania: są to preparaty stosowane głównie w celu łagodzenia bólu gardła lub podrażnienia błon śluzowych jamy ustnej. Niestety zazwyczaj posiadają one bardzo dużą ilość cukru, a fakt, że długo znajdują się w jamie ustnej, sprawia, że stanowią ryzyko rozwoju próchnicy. Przykładowe tabletki do ssania, zawierające cukier to Sebidin, Strepsils Intensive, Neo-Angin. Warto pamiętać, że na rynku dostępne są także tabletki do ssania bez dodatku cukru, np. Gardlox ziołowe tabletki, Halset, Gardimax medica lemon.
- syropy: podobnie jak tabletki do ssania, syropy także charakteryzują się dużą zawartością cukru. Dodatkową cegiełką w rozwoju próchnicy jest ich gęsta konsystencja, sprawiająca, że „oblepiają” zęby wraz z całą powierzchnią jamy ustnej. Wynikiem tego jest wydłużony kontakt zębów ze szkodliwym cukrem, co bezpośrednio zwiększa ryzyko rozwoju próchnicy. Chociaż większość dostępnych syropów posiada w swoim składzie cukier, to można również znaleźć skuteczne leki bez jego dodatku. W tym celu warto poprosić farmaceutę o pomoc, gdyż cukier może kryć się pod różnymi postaciami i nazwami, których pacjenci często nie znają.
- wziewne leki na astmę: podczas przyjmowania kolejnej dawki wziewnego leku przeciwastmatycznego, należy mieć świadomość, że część z tej dawki może osadzić się na zębach i pozostać w jamie ustnej. To z kolei może skutkować wysuszeniem śluzówki jamy ustnej i zmniejszeniem ilości śliny, tworząc tym samym idealne warunki do rozwoju próchnicy. Wziewnymi lekami na astmę są m.in. Ventolin, Alvesco, Atrodil, Atrovent N [1-3].
Jakie leki powodują przebrawienia na zębach?
Istnieje także grupy leków, których stosowanie obarczone jest ryzykiem wystąpienia przebarwień na zębach. Należą do nich:
- antybiotyki tetracyklinowe: są one często przepisywane pacjentom zmagającym się z trądzikiem lub ropnymi zakażeniami skórnymi. Ze względu na swoją budowę, tetracykliny mają zdolność wiązania się z jonami wapnia, zawartymi w naszych kościach, w tym zębach. Może to doprowadzić do uszkodzenia szkliwa, objawiającego się widocznymi przebarwionymi plamkami, zazwyczaj w kolorze brązowym. Do antybiotyków tetracyklinowych należą m.in. Unidox Solutab, Doxycyclinum TZF.
- chlorheksydyna: to substancja aktywna o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym, stosowana często w schorzeniach jamy ustnej, w tym po zabiegach stomatologicznych. Występuje ona najczęściej w postaci płynów do płukania bądź tabletek do ssania. Jej długotrwałe stosowanie może powodować brunatne przebarwienia na zębach i na języku. Chlorheksydyna występuje w płynach do płukania: Corsodyl, Eludril Classic, oraz w tabletkach do ssania: Sebidin intense, Gardimax medica.
- fluor: choć pierwiastek ten w odpowiedniej dawce zwiększa odporność zębów na próchnicę, to w momencie zbyt dużej podaży fluoru może dojść do nadżerki szkliwa (fluorozy). Jego nadmiar sprawia, że zęby stają się kruche i powstają na nich przebarwione plamy. Fluor znajduje się głównie w pastach do zębów i płynach do płukania jamy ustnej.
- żelazo: preparaty żelaza stosowane w terapii niedokrwistości mogą osadzać się na zębach, tworząc tym samym trudno usuwalny osad. Często nie znika on po umyciu zębów i bywa wskazaniem do profesjonalnego wybielania. Taka sytuacja dotyczy przede wszystkim leków w formie płynnej, takich jak np. Innofer [1,4-5].
Na jakie leki należy jeszcze uważać?
Powyższe przykłady nie wyczerpują listy leków, szkodzących naszemu uzębieniu. Szczególną ostrożnością powinny wykazać się także pacjenci, przyjmujący:
- glikokortykosteroidy: są to leki przeciwzapalne i immunosupresyjne. Podczas terapii tymi lekami, może dojść do suchości w jamie ustnej, która sprzyja rozwojowi próchnicy. Nierzadkie są również przypadki owrzodzenia błon śluzowych jamy ustnej w wyniki stosowania glikokortykosteroidów. Co więcej, ta grupa związków hamuje również proces rozwoju komórek, tworzących tkankę zębinową, a także zaburza wchłanianie wapnia, co pogarsza funkcjonowanie kości, w tym zębów. Przykładowe leki z glikokortykosteroidami to: Encortolon, Metypred, Medrol.
- bisfosfoniany: to leki stosowane w terapii osteoporozy. Ich stosowanie może być przyczyną ruchomości zębów oraz stanów zapalnych dziąseł. Jest to m.in. Alendrogen [1,6-7].
Jak zapobiec pogorszeniu stanu zębów?
To, że dany lek może potencjalnie wywierać negatywny wpływ na nasze uzębienie, nie jest jeszcze powodem, aby z niego rezygnować. Decyzję o odstawieniu leku może podjąć wyłącznie specjalista. Zazwyczaj, aby zapobiec przykrym konsekwencjom stosowania powyższych leków, wystarczy wprowadzić w życie kilka zasad i wiernie się ich trzymać. Są one następujące:
- prawidłowa higiena: po zastosowaniu powyższych leków, należy umyć zęby lub wypłukać jamę ustną wodą, aby ograniczyć osadzanie się ich pozostałości na zębach. Płynne preparaty żelaza można pić np. przez słomkę, aby ograniczyć ich kontakt z zębami;
- w przypadku leków wysuszających śluzówkę w jamie ustnej należy zadbać o odpowiednią podaż wody;
- tabletki do ssania (np. na ból gardła) warto wybierać bez dodatku cukru — warto poprosić farmaceutę o pomoc w doborze odpowiedniego leku;
- produkty z chlorheksydyną należy stosować nie dłużej niż 15 dni;
- razie jakichkolwiek wątpliwości bądź obaw należy zasięgnąć porady stomatologicznej.
