Niedobór pokarmowy selenu

Jakie są objawy niedoboru pokarmowego selenu?

Niedobory selenu w organizmie są związane ze zwiększonym ryzykiem rozwoju chorób nowotworowych oraz schorzeń układu sercowo-naczyniowego. Objawy niedoboru selenu mogą obejmować też zaburzenia nastroju czy pogorszenie działania układu immunologicznego i gorszą odporność. Mają także związek z chorobami tarczycy (np. autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy), wątroby i skóry. Niedostateczny poziom selenu w organizmie negatywnie wpływa na procesy spermatogenezy i obniża męską płodność oraz sprzyja uszkodzeniom mięśnia sercowego.

Niedobory selenu można zaobserwować u chorych na AIDS, w chorobach naczyniowych, ostrym zapaleniu trzustki, fenyloketonurii, reumatoidalnym zapaleniu stawów, mukowiscydozie, niewydolności nerek, retinopatii, depresji czy chorobach autoimmunologicznych.

Jakie są przyczyny niedoboru pokarmowego selenu?

Poziom selenu w żywności jest silnie zależny od jego zawartości w środowisku: glebie i wodzie. Na obszarach, gdzie gleba jest uboga w selen, częściej obserwuje się niedobory tego pierwiastka u ludzi. Klasycznym przykładem są Chiny, ale zawartość selenu w glebie w Polsce (i innych krajach europejskich) także nie jest wysoka, stąd jego ilość w diecie może nie być wystarczająca.

Przyczyną niedoborów selenu może być także nieprawidłowo zbilansowany, nieróżnorodny i niezdrowy jadłospis. Niedożywienie, choroby zapalne jelit i inne choroby prowadzące do upośledzonego wchłaniania jelitowego (np. zespół krótkiego jelita), niewydolność nerek czy wątroby oraz schorzenia nowotworowe mogą przyczyniać się do niedoborów selenu w organizmie.

Jak zdiagnozować niedobór pokarmowy selenu?

Ilościowe oznaczenie selenu we krwi wymaga pobrania próbki krwi żylnej. Optymalne dla organizmu stężenia pierwiastka są zależne od wieku oraz płci i wynoszą: 75-85 ug/L u mężczyzn poniżej 60. roku życia i 110-120 ug/L u mężczyzn powyżej 60. roku życia. U kobiet, bez względu na wiek, odpowiedni poziom selenu we krwi wynosi 98-108 ug/L.

Jak zapobiegać niedoborowi pokarmowemu selenu?

Selen organiczny, czyli ten, który występuje naturalnie w żywności, jest najlepiej przyswajalny przez nasz organizm (w około 55-65%), natomiast białko oraz witaminy A, C i E dodatkowo wspomagają jego wchłanianie.

Leczenie niedoboru pokarmowego selenu

W preparatach aptecznych selen występuje w postaci organicznej i nieorganicznej. Formy organiczne wchłaniają się w ok. 85–90% w jelitach, natomiast nieorganiczne w 10%. Najlepiej przyswajalną formą selenu jest selenocysteina. Równie dobrze przyswajalną postacią jest selenometionina, głównie w tej formie selen występuje naturalnie w żywności. Według zaleceń EFSA (Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności) zalecane dzienne spożycie selenu dla osoby dorosłej to 70 ug. Selen warto przyjmować z białkami i ich pochodnymi (jak metionina), witaminami A i E, które zwiększają jego wchłanianie w organizmie. Nie należy łączyć selenu z cynkiem, ponieważ stosowane jednocześnie znoszą swoje działanie. Zaleca się przyjmowanie cynku w porze porannej po jedzeniu bogatym w witaminy A i E.