👋 Witaj, uruchomiliśmy nową wersję strony z ogromną ilością zmian. Część treści może chwilowo działać inaczej niż powinna. Przepraszamy!
leki-orange

Jakie są najskuteczniejsze saszetki na przeziębienie?

Jakie saszetki na przeziębienie: Fervex, Theraflu czy Gripex?

Jesteś przeziębiony i chcesz wybrać najlepsze saszetki dla siebie. Przedstawiam Ci kompletny przewodnik po saszetkach na przeziębienie. 

Jak wybrać dobry lek na przeziębienie?

Saszetki dzielimy na dwie grupy. Jedna z nich zawiera substancję przeciwbólową oraz przeciwgorączkową, a także substancje udrażniające nos i zatoki. Czasem jeszcze inne, dodatkowe, ale o tym za chwilę. Druga grupa to saszetki wspomagające układ odpornościowy. Nie zwalczają objawów, ale wspomagają organizm w walce z infekcją.

Saszetki na przeziębienie ze składnikiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym dzielimy ze względu na rodzaj składnika przeciwbólowego oraz składnika udrażniającego drogi oddechowe, jaki jest zawarty w saszetce. Saszetki są produkowane dla dwóch kategorii wiekowych, dla dorosłych i dla dzieci. Te, na odporność są już od 3. roku życia, a te z paracetamolem, od 6. roku życia.

Kiedy stosować saszetki ze składnikami przeciwbólowymi i przeciwgorączkowymi?

Kiedy jest ból, gorączka, zatkany nos i zatoki lub katar. Działają objawowo, nie podnoszą odporności. Dzięki nim obawy znikają lub ulegają zmniejszeniu, podnosząc komfort życia.

Czego nie robią? Nie podnoszą odporności, nie zwalczają infekcji ani wirusowych, ani bakteryjnych. Nie likwidują przyczyny przeziębienia.

Jakie saszetki na przeziębienie wybrać?

Paracetamol jest środkiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym, w miarę bezpiecznym w stosowaniu. Występuje w większości saszetek. Jego zawartość w saszetkach waha się od 1000 mg do 500 mg w saszetce. Zalecana jednorazowa dawka przeciwbólowa i przeciwgorączkowa dla dorosłej osoby to 1000 mg. Nadmiar paracetamolu wpływa toksycznie szczególnie na wątrobę. Maksymalna dawka dobowa paracetamolu wynosi 4000 mg.  Saszetki z paracetamolem są dozwolone od 6. lub 12. roku życia, w zależności od dawki.

 

Tabela 1. Saszetki zawierające paracetamol

Preparat Paracetamol Chlorowodorek fenylefryny Chlorowodorek pseudoefedryny Maleinian feniraminy Dodatkowe inne składniki
Theraflu MaxGrip 1000 mg 10 mg 70 mg wit. C
Theraflu ExtraGrip 650 mg 10 mg 20 mg
Theraflu Zatoki 650 mg 10 mg
Vicks AntiGrip Max 1000 mg 15,58 mg 4 mg
Vicks AntiGrip Zatoki i Katar 650 mg 16 mg 4 mg
Vicks AntiGrip Complex 500 mg 10 mg 200 mg gwajafenezyny
Gripex Hot Max 1000 mg 12,2 mg 100 mg wit. C
Gripex Hot 650 mg 10 mg 50 mg wit. C
Gripex Zatoki 650 mg 60 mg 4 mg 20 mg dextrometorfanu
Coldrex MaxGrip 1000 mg 10 mg 40 mg wit. C
Fervex 500 mg 25 mg 200 mg wit. C
Apap Przeziębienie 650 mg 10 mg 50 mg wit. C
FluControl Hot 1000 mg 10 mg 4 mg
Febrisan 750 mg 10 mg 60 mg wit. C

 

W saszetkach występuje równie często ASA, czyli kwas acetylosalicylowy — znany, jako popularna polopiryna czy aspiryna. Działa przeciwbólowo, przeciwgorączkowo, ale również przeciwzapalnie, czym różni się od paracetamolu. Nie jest polecany astmatykom i “wrzodowcom” ze względu na możliwość nasilenia duszności oraz działanie drażniące na błonę śluzową żołądka. Dodatkowo zmniejsza krzepliwość i wchodzi w liczne interakcje z innymi lekami. Przed zastosowaniem, warto dokładnie przeczytać ulotkę, aby sobie nie zaszkodzić. Te preparaty są dopuszczone do stosowania od 16. roku życia, ze względu na ryzyko ciężkich, choć rzadkich powikłań, które mogą wystąpić u młodszych osób.

 

Tabela 2. Saszetki zawierające kwas acetylosalicylowy

Preparat ASA Chlorowodorek pseudoefedryny Wodorowinian fenylefryny Maleinian chlorfeniraminy Laktoglukonian wapnia Wit. C

Aspirin Complex Zatoki,

Aspirin Complex Hot

500 mg 30 mg
Polopiryna Complex 500 mg 15,58 mg 2 mg
Ascalcin Plus, Ultrapiryna Plus 500 mg 200 mg 300 mg

 

Jak zmniejszyć katar?

W saszetkach występują trzy składniki udrażniające drogi oddechowe. Są to feniramina, fenylefryna i pseudoefedryna. Którą z tych substancji wybrać? Fenylefryna i pseudoefedryna są podobne do adrenaliny. Zwężają naczynia krwionośne, przez co zmniejsza się katar, udrażnia nos — łatwiej się oddycha. Skurcz naczyń powoduje wzrost ciśnienia, aktywizację, uczucie pobudzenia, większej energii. Te składniki są przeciwwskazane u osób z nadciśnieniem tętniczym, jaskrą, cukrzycą, rozrostem gruczołu krokowego, czy nadczynnością tarczycy. Ich przedawkowanie wiąże się ze wzrostem ciśnienia, niepokojem, drżeniem oraz bezsennością. Substancje te wchodzą również w liczne interakcje z innymi lekami.

Feniramina jest składnikiem o działaniu antyhistaminowym, czyli przeciwalergicznym. Przez to zmniejsza katar, zmniejsza ilość wydzieliny z nosa i hamuje kichanie. Będzie korzystniejszym rozwiązaniem przy wodnistej wydzielinie z nosa. Skutkiem ubocznym działania feniraminy jest senność, wydłużenie czasu reakcji, czy spadek koncentracji. W zależności od tego, czy leżymy i zdrowiejemy w łóżku, czy chodzimy do pracy i działamy aktywnie, powinniśmy zastanowić się lub skonsultować z farmaceutą, zanim wybierzemy konkretny preparat. Wybór saszetki z feniraminą w dzień może utrudnić nam codzienne aktywności. Natomiast spożycie saszetek z pseudoefedryną lub fenylefryną na noc może utrudnić zaśnięcie.

Schemat składu saszetek na przeziębienie zwykle wygląda tak:

środek przeciwbólowy,

przeciwgorączkowy:

paracetamol lub

kwas acetylosalicylowy

środek udrażniający nos,

ułatwiający oddychanie,

odtykający zatoki:

pseudoefedryna,

fenylefryna,

feniramina

 

Poza tymi dwoma głównymi składnikami w saszetkach często znajduje się dodatek witaminy C (kwas L-askorbinowy), a także składników przeciwkaszlowych: dekstrometorfan (Gripex Zatoki) oraz wykrztuśnych: gwajafenazyna (Vicks Antigrip Complex).

Saszetki na przeziębienie z paracetamolem.

Aspirin Complex Hot, saszetki, lek bez recepty

Skład

  • Jedna saszetka zawiera 500 mg kwasu acetylosalicylowego i 30 mg chlorowodorku pseudoefedryny.

Stosowanie

  • Dawkowanie dla osób powyżej 16 roku życia wynosi 1-2 saszetki do 4 razy dziennie, jeśli jest taka konieczność. Zawartość saszetki należy rozpuścić w szklance gorącej wody.

Wskazania

  • Lek jest zalecany w leczeniu nieżytu nosa z bólem i gorączką towarzyszącemu przeziębieniu lub grypie.

O produkcie

  • Nie zaleca się podawać leku dzieciom poniżej 16 roku życia.
  • Lek działa przeciwbólowo, przeciwgorączkowo, przeciwzapalnie oraz udrażnia zatkany nos.
  • Leku nie wolno stosować w ciąży oraz podczas karmienia piersią.
  • Granulat może nie ulec całkowitemu rozpuszczeniu.
  • Stosowanie leku z alkoholem może zwiększać ryzyko uszkodzenia żołądka.
  • Zawiera sacharozę.

Theraflu Max Grip, saszetki, lek bez recepty

Skład

  • 1 saszetka zawiera 1000 mg paracetamolu, 70 mg kwasu askorbowego i 10 mg chlorowodorku fenylefryny.

Stosowanie

  • Zaleca się stosowanie 1 saszetki co 4-6 godzin. W ciągu doby można spożyć maksymalnie 4 saszetki. Przed podaniem zawartość saszetki należy rozpuścić w gorącej wodzie.

Wskazania

  • Lek jest wskazany w leczeniu objawów występujących w czasie grypy lub przeziębienia: gorączki, bólu głowy, bólu gardła, niedrożności przewodów nosowych i zatok.

O produkcie

  • Lek działa przeciwbólowo, przeciwgorączkowo, udrażnia zatkany nos i zmniejsza katar.
  • Nie zaleca się stosować u dzieci poniżej 12 roku życia.
  • Należy uważać na inne leki zawierające paracetamol. Stosowanie ich równocześnie może prowadzić do przedawkowania.
  • Nie łączyć z alkoholem.
  • Produkt zawiera sacharozę.
  • Nie zaleca się podawać leku kobietom w ciąży i podczas karmienia piersią.

Antygrypin Complex, tabletki musujące, lek bez recepty

Skład

  • Każda tabletka musująca zawiera: 500 mg paracetamolu, 200 mg kwasu askorbowego, 4 mg maleinianu chlorofenaminy.

Stosowanie

  • Dorośli oraz dzieci powyżej 15 lat: 1 saszetka na 30 minut przed snem. Nie należy przekraczać 3 saszetek na dobę w dawkach podzielonych. Przerwa między kolejnymi dawkami powinna wynosić minimum 4 godziny. Zawartość saszetki należy rozpuścić w szklance gorącej lub zimnej wody.

Wskazania

  • Doraźne leczenie objawów grypy, przeziębienia i stanów grypopodobnych, takich jak ból głowy, gorączka, ból gardła, nieżyt nosa i gardła.

O produkcie

  • Leku nie wolno podawać dzieciom poniżej 15 roku życia.
  • Nie wolno łączyć tego leku z alkoholem.
  • Tabletki zawierają sacharozę oraz glukozę.
  • Lek nie jest zalecany w ciąży ani podczas karmienia piersią.
  • Tabletki mogą wpływać negatywnie na zdolność do prowadzenia pojazdów.

Apap Przeziębienie Max, saszetki, lek bez recepty

Skład

  • 1 saszetka zawiera substancje czynne: paracetamol1000 mg, kofeina  50 mg oraz fenylefryny chlorowodorek 12,2 mg.

Stosowanie

  • Dorośli i młodzież powyżej 12 roku życia: 1 saszetka co 4-6 godzin. Nie należy stosować więcej niż 4 saszetki w ciągu doby. Zawartość saszetki należy rozpuścić w szklance gorącej wody.

Wskazania

  • Lek podaje się w celu leczenia grypy lub przeziębienia, przebiegających z gorączką, dreszczami, bólem głowy, bólem gardła i nieżytem nosa.

O produkcie

  • Lek działa przeciwbólowo, przeciwgorączkowo oraz udrażniająco nos.
  • Dzięki obecności kofeiny działanie paracetamolu jest nasilone.
  • Lek nie powinien być stosowany przez kobiety ciężarne i karmiące piersią.
  • Leku nie należy podawać dzieciom poniżej 12 roku życia.
  • Saszetki zawierają glukozę oraz sacharozę.
  • Nie wolno łączyć saszetek z alkoholem.

Coldrex Max Grip, saszetki, lek bez recepty

Skład

  • 1 saszetka zawiera 1000 mg paracetamolu, 10 mg fenylefryny oraz 40 mg kwasu askorbowego.

Stosowanie

  • Zaleca się stosowanie 1 saszetki co 4-6 godzin. Nie wolno stosować więcej niż 4 saszetki na dobę. Lek należy rozpuścić w szklance gorącej wody.

Wskazania

  • Lek podaje się w celu leczenia grypy lub przeziębienia, przebiegających z gorączką, dreszczami, bólem głowy, bólem gardła i nieżytem nosa.

O produkcie

  • Lek działa przeciwbólowo, przeciwgorączkowo oraz udrażnia nos.
  • Nie zaleca się podawać saszetek dzieciom poniżej 12 roku życia.
  • Należy zachować ostrożność, przyjmując inne leki zawierające paracetamol.
  • Saszetki zawierają sacharozę.
  • Nie należy stosować leku w ciąży oraz karmiąc piersią bez konsultacji z lekarzem.
  • Nie wolno łączyć z alkoholem.

Polopiryna Complex, saszetki, lek bez recepty

Skład

  • Jedna saszetka zawiera 500 mg kwasu acetylosalicylowego, 15,58 mg fenylefryny wodorowinian, co odpowiada 8,21 mg fenylefryny oraz 2 mg chlorofenaminy maleinianu.

Stosowanie

  • Osoby powyżej 16 roku życia mogą przyjmować 1 saszetkę co 6-8 godzin w zależności od potrzeby. Maksymalna liczba saszetek przyjętych na dobę wynosi 4. Saszetkę należy rozpuścić w szklance gorącej wody.

Wskazania

  • Leczenie objawów przeziębienia i grypy takich jak: gorączka, dreszcze, ból gardła, bóle mięśniowe i kostno-stawowe, bóle głowy, katar i kichanie.

O produkcie

  • Nie należy podawać pacjentom poniżej 16 roku życia.
  • Lek ma działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, udrażniające nos oraz zmniejszające katar.
  • Stosowanie leku w ciąży i podczas karmienia piersią jest przeciwwskazane.
  • Produkt może wpływać na zdolnośc prowadzenia pojazdów.
  • Saszetki zawierają sacharozę.

Vicks AntiGrip Zatoki i Katar, saszetki, lek bez recepty

Skład

  • 1 saszetka zawiera 650 mg paracetamolu, 15,58 mg fenylefryny wodorowinianu, co odpowiada 8,21 mg
    fenylefryny oraz 4 mg chlorfenaminy maleinianu, co odpowiada 2,8 mg chlorfenaminy.

Stosowanie

  • Zalecane dawkowanie dla osób dorosłych wynosi 1 saszetkę co 4-6 godzin. W ciągu doby można spożyć maksymalnie 6 saszetek. Przed użyciem rozpuścić zawartość saszetki w gorącej wodzie.

Wskazania

  • Leczenie objawów przeziębienia i grypy takich jak: gorączka, dreszcze, ból gardła, bóle mięśniowe i kostno-stawowe, bóle głowy, katar i kichanie.

O produkcie

  • Lek działa przeciwbólowo, przecigorączkowo, udrażnia nos i zmniejsza katar.
  • Nie zaleca się podawania saszetek dzieciom.
  • Należy zachować ostrożność stosując inne leki zawierające paracetamol, aby uniknąć przedawkowania.
  • Zachować ostrożność podając lek osobom w podeszłym wieku.
  • Lek może wpłynąć na wyniki badań laboratoryjnych.
  • Saszetki nie powinny być stosowane w czasie ciąży oraz karmienia piersią.
  • Po spożyciu leku mogą wystąpić objawy wpływające na zdolność prowadzenia pojazdów.

Febrisan, saszetki, lek bez recepty

Skład

  • Jedna saszetka zawiera 750 mg paracetamolu, 60 mg kwasu askorbowego i 10 mg fenylefryny chlorowodorku.

Stosowanie

  • Dawkowanie dla osób dorosłych: 1 saszetka co 4-6 godzin. Na dobę nie stosować więcej niż 4 saszetki. Zawartość saszetki przed użyciem rozpuścić w szklance gorącej wody.

Wskazania

  • Lek jest stosowany w leczeniu objawów przeziębienia i grypy, takich jak: gorączka, dreszcze, ból głowy, ból mięśni, ból gardła, katar, ból zatok.

O produkcie

  • Nie należy podawać leku dzieciom poniżej 12 roku życia.
  • produkt zawiera sacharozę, glukozę oraz aspartam.
  • Lek działa przeciwbólowo, przecigorączkowo, udrażnia nos i zmniejsza katar.
  • Nie zalecia się stosować leku Febrisan w ciąży oraz podczas karmienia piersią.
  • Lek Febrisan nie wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów.

Fervex, saszetki, lek bez recepty

Skład 

  • Jedna saszetka zawiera 500 mg paracetamolu, 200 mg kwasu askorbowego  oraz 25 mg maleinianu feniraminy.

Stosowanie

  • Osoby dorosłe powinny przyjmować 1 saszetkę 2-3 razy na dobę. Przerwa między kolejną dawką powinna być nie mniejsza niż 4 godziny. Zawartość saszetki należy rozpuścić w gorącej lub zimnej wodzie.

Wskazania

  • Lek stosuje się w leczeniu objawów grypy, przeziębienia i stanów grypopodobnych takich jak ból głowy, gorączka, zapalenie błony śluzowej nosa i gardła.

O produkcie

  • Nie należy stosować u dzieci poniżej 15 roku życia.
  • Lek działa przecigorączkowo, przeciwbólowo, łagodzi katar i udrażnia nos.
  • Zachować ostrożność podczas stosowania innych leków z paracetamolem aby uniknąć przedawkowania.
  • Unikać łączenia leku z alkoholem.
  • Produkt zawiera sacharozę.
  • Nie stosować leku w ciąży oraz w czasie karmienia piersią.
  • Lek może wpływać na zdolność prowadzenia pojazdów.

Gripex Hot Max, saszetki, lek bez recepty

Skład

  • 1 saszetka zawiera: 1000 mg paracetamolu, 100 mg kwasu askorbowyego oraz 12,2 mg chlorowodorku fenylefryny.

Stosowanie

  • Zaleca się podawanie osobom dorosłym 1 saszetkę co 4-6 godzin. Nie należy przekraczać dawki 4 saszetek na dobę. Przed użyciem lek rozpuścić w szklance gorącej wody.

Wskazania

  • Wskazaniem do stosowania leku są objawy przeziębienia, grypy i zakażeń grypopodobnych, takie jak: gorączka, bóle głowy, gardła, bóle mięśniowe i kostno-stawowe oraz obrzęku błony śluzowej nosa i katar.

O produkcie

  • Nie podawać dzieciom poniżej 12 roku życia.
  • Nie spożywać alkoholu w trakcie leczenia.
  • Nie stosować w okresie ciąży oraz karmienia piersią.
  • Saszetki zawierają aspartam i sacharozę.
  • Lek wykazuje działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, udrażniające nos i łagodzące katar.

Jak wzmocnić odporność?

Kolejną grupą saszetek na przeziębienie są te, które mają pobudzić układ odpornościowy. Zwykle zawierają witaminę C oraz wyciągi roślinne takie, jak ekstrakt z owoców czarnego bzu, z kwiatów hibiskusa, z owoców czarnej porzeczki, z owoców malin, z kwiatostanu lipy, czy z koszyczka rumianku. Dodatkowo producenci wzbogacają je o cynk, który wpływa na odporność (Gripovita, Gripovita Forte, Gripovita Junior). W saszetkach firmy Olimp Ulgrip Hot dodatkowo jest beta-glukan i selen. Rutinacea Hot zawiera rutozyd, selen, cynk, witaminę C i bioflawonoidy cytrusowe.

Grinovita Forte, saszetki, suplement diety

Skład

  • Jedna saszetka zawiera: 500 mg koncentratu w proszku z czarnej porzeczki, 280 mg koncentratu maliny w proszku, 200 mg ekstraktu z czarnego bzu, 100 mg ekstraktu z hibiskusa, 850 mg witaminy C oraz 5 mg cynku.

Stosowanie

  • Dorośli i dzieci powyżej 12 roku mogą przyjmować 1 saszetkę dziennie. Zawartość saszetki należy rozpuścić w szklance ciepłej wody.

Wskazania

  • Wspiera funkcjonowanie układu odpornościowego.

O produkcie

  • Składniki preparatu wspomagają pracę układu odpornościowego.
  • Produkt zarejestrowany jako suplement.
  • Przeznaczony tylko dla osób powyżej 12 roku życia.
  • Zawiera cukier.
  • Brak standaryzacji ekstraktów.

Saszetki dla dzieci zawierają te same składniki, co saszetki dla dorosłych, tylko w mniejszych dawkach. Z paracetamolem są to: Fervex Junior, Coldrex Junior C, Apap Przeziębienie Junior, dozwolone od 6. roku życia, Dawka paracetamolu waha się między 280 a 300 mg. Składnikiem dodatkowym jest chlorowodorek fenylefryny w dawce 5 mg (Apap Junior Przeziębienie, Coldrex Junior C) lub maleinian feniraminy w dawce 10 mg w Fervex Junior.

Podsumowanie

Wybierając preparat, należy kierować się działaniem składników oraz swoim bezpieczeństwem. Należy przeanalizować, czy nasz stan zdrowia, choroby przewlekłe i zażywane leki pozwalają brać dodatkowy preparat bez szkody dla zdrowia. Należy też odpowiedzieć sobie na pytanie, czy mamy takie objawy, na jakie działa preparat, czy raczej chcemy podnieść odporność. Stosujemy produkty odpowiednie dla wieku. A jeśli masz problemy z zatokami, zajrzyj tutaj: Jak leczyć zapalenie zatok przynosowych?

Omawiane produkty
Omawiane schorzenia
Gorączka to podwyższenie temperatury ciała powyżej górnej granicy normy, zwykle przyjmowanej jako 37,7 stopni Celsjusza. Jest ona obronną odpowiedzią organizmu na atak bakterii, wirusów lub grzybów, a…
Grypa jest to ostra infekcja wirusowa górnych lub dolnych dróg oddechowych, która jest wywoływana przez którykolwiek z kilku blisko spokrewnionych wirusów z rodziny Orthomyxoviridae (grupa wirusów RNA…
Ostre zapalenie zatok to krótkotrwały stan zapalny lub obrzęk tkanki wyściełającej zatoki. Częstą przyczyną tej choroby jest przeziębienie lub alergia. Może być także spowodowana przez infekcję bakter…
Ostry nieżyt nosa może być wywołany przez różne wirusy, natomiast najczęściej powodują go wirusy przeziębienia. Może być również wynikiem alergii, infekcji bakteryjnej lub innych czynników drażniących…
Przeziębienie jest chorobą wirusową. Najczęściej spowodowane jest przez rinowirusy, które są przenoszone przez powietrze lub zainfekowaną osobę. Zakażenie obejmuje górne drogi oddechowe, objawiające s…
Omawiane substancje
Dekstrometorfan należy do klasy leków zwanych lekami przeciwkaszlowymi. Jest stosowany do tymczasowego łagodzenia kaszlu spowodowanego przez przeziębienie, grypę lub inne schorzenia. Dekstrometorfan ł…
Feniramina jest lekiem przeciwhistaminowym pierwszej generacji  stosowanym w leczeniu alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa i świądu. Jest ona stosowana w niektórych dostępnych bez recepty lekach…
Fenylefryna to lek przeczyszczający, który jest stosowany w leczeniu duszności nosa i zatok spowodowanych przeziębieniem, katarem siennym lub innymi alergiami. Jest aminą sympatykominetyczną- wykazuje…
Gwajafenezyna jest lekiem wykrztuśnym. Pomaga rozluźnić zatory w klatce piersiowej i gardle, ułatwiając odkaszlnięcie przez usta. Lek ten jest stosowany w celu zmniejszenia przekrwienia klatki piersi…
Kwas acetylosalicylowy jest stosowany w celu obniżenia gorączki i łagodzenia łagodnego do umiarkowanego bólu w takich stanach, jak bóle mięśni, bóle zębów, przeziębienie i bóle głowy. Może być również…
Paracetamol to lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy. Nie wykazuje on działania przeciwzapalnego. Dokładny mechanizm jego działania nie został poznany. Lek ten jest stosowany w leczeniu wielu sch…
Pseudoefedryna to lek udrożniający, który obkurcza naczynia krwionośne w drogach nosowych. Rozszerzone naczynia krwionośne mogą powodować niedrożność nosa. Pseudoefedryna jest stosowana w leczeniu nie…
Witamina (kwas askorbowy, kwas askorbinowy) pełni wiele funkcji w naszym organizmie. Uczestniczy w syntezie kolagenu, wzmacnia naczynia krwionośne, jest aktywatorem wielu enzymów, neutralizuje wolne r…