Jak działa kwas acetylosalicylowy?
Kwas acetylosalicylowy hamujme enzymu cyklooksygenazę. Jest ona odpowiedzialna za syntezę prostaglandyn, które odgrywają olbrzymią rolę w rozwoju stanu zapalnego. Istnieją dwa typy cyklooksygenaz: COX-1 oraz COX-2. Pierwsza z nich COX-1 znajduje się na płytkach krwi, błonie śluzowej żołądka i nerkach, a COX-2 w komórkach zapalnych. Hamowanie tych enzymów prowadzi do działania:
- zatrzymującego agregację płytek krwi;
- przeciwzapalnego;
- przeciwbólowego;
- przeciwgorączkowego.
Kwas acetylosalicylowy wykazuje powinowactwo do obu form cyklooksygenazy [1].
Niskie i wysokie dawki kwasu acetylosalicylowego, którą wybrać?
W dawkach 75-150 mg aspiryna wykazuje działanie hamujące agregację płytek krwi. W związku z tym, w celu kardioprotekcji zaleca się podawanie niskich dawek (zobacz też: Aspiryna i zastosowanie niskich dawek w prewencji zawału serca).
Za to po zażyciu wysokich dawek (250-500mg) możemy się spodziewać efektu przeciwzapalnego, przeciwbólowego i przeciwgorączkowego.
Zalecane dawkowanie u dorosłych osób to 500-1000 mg co 4-8 h. Nie należy przekraczać 4000 mg na dobę. Lek można stosować u dzieci powyżej 12. roku życia w dawce 500 mg co 4-8 h nie przekraczając dawki 1500 mg na dobę [1,3].
https://leki.pl/poradnik/aspiryna-i-zastosowanie-niskich-dawek-w-prewencji-zawalu-serca/
Zastosowanie wysokich dawek kwasu acetylosalicylowego
Aspirynę najczęściej stosujemy w:
- bólach różnego rodzaju (bólach głowy, mięśni i stawów);
- migrenach;
- przeziębieniu;
- gorączce;
- dolegliwościach towarzyszących grypie [1].
Na jakie preparaty można trafić w aptece?
Kwas acetylosalicylowy jest często łączony z innymi substancjami, które wzmacniają lub rozszerzają działanie preparatów.
Najczęściej możemy spotkać aspirynę łączoną z witaminą C (Aspirin C, Polopiryna C, Upsarin C). Ze względu na wzmacniające odporność właściwości witaminy C, takie połączenia są wykorzystywane w leczeniu objawów przeziębienia i grypy.
https://leki.pl/lek/aspirin-c/
https://leki.pl/lek/polopiryna-c/
https://leki.pl/lek/upsarin-c/
W terapii migreny i bólów głowy można zastosować preparaty, które w swoim składzie mają kwas acetylosalicylowy w połączeniu z kofeiną (Coffepirine). Kofeina nasila działanie przeciwbólowe aspiryny. Niektóre preparaty takie jak Excedrin MigraStop lub Etopiryna posiadają dodatkowo inne substancje przeciwbólowe w celu zwiększenia działania przeciwbólowego [1,4-7].
https://leki.pl/lek/coffepirine/
https://leki.pl/lek/excedrin-migrastop/
https://leki.pl/lek/etopiryna/
Kwas acetylosalicylowy: działania niepożądane
Prostaglandyny wykazują działanie ochronne na śluzówkę żołądka. Ze względu na hamowanie ich aktywności po terapii kwasem acetylosalicylowym może dojść do uszkodzenia błony śluzowej żołądka i rozwoju wrzodów. Z kolei rolą prostaglandyn w nerkach jest stymulacja przepływu krwi przez nerki. W rezultacie zatrzymania ich syntezy prowadzi do zaburzeń elektrolitowych i może powodować wzrost ciśnienia tętniczego.
Jednak najgroźniejszym z działań niepożądanych jest astma aspirynowa. Jest ona spowodowana nadmierną produkcją leukotrienów podczas terapii aspiryną [1,2].
Czytaj więcej: Najmocniejszy lek przeciwbólowy – Pyralgina, Paracetamol czy Ketonal?
Przeciwwskazania
Nie zaleca się stosowania kwasu acetylosalicylowego u dzieci w gorączce wywołanej zakażeniem wirusowym, ze względu na ryzyko wystąpienia bardzo groźnego zespołu Reye’a.
Przyglądając się działaniom niepożądanym łatwo zauważyć, wśród jakich grup pacjentów stosowanie aspiryny jest wykluczone. Są to przede wszystkim pacjenci z astmą oraz chorobą wrzodową żołądka.
Bez wątpienia lek jest całkowicie przeciwwskazany dla osób z uczuleniem na salicylany [1,2].
