Co to jest cukrzyca?
Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, która charakteryzuje się nieprawidłową przemianą węglowodanów w organizmie człowieka. Głównymi przyczynami cukrzycy są nieprawidłowe wydzielanie insuliny, która jest hormonem regulującym poziom cukru we krwi, oraz oporność na insulinę. Cukrzyca może występować w różnych typach: cukrzyca typu 1, znana również jako cukrzyca insulinozależna, jest wynikiem niewystarczającej produkcji insuliny przez trzustkę; cukrzyca typu 2, znana również jako cukrzyca nietypowo insulinozależna, jest spowodowana zarówno niewystarczającą produkcją insuliny, jak i opornością na insulinę; cukrzyca ciążowa występuje tylko u kobiet w czasie ciąży i zazwyczaj zanika po porodzie.
Jakie są rodzaje cukrzycy?
Występują trzy rodzaje cukrzycy:
- Cukrzyca typu 1 dotyka najczęściej dzieci i młodzież, a jej przyczyną jest defekt odpowiedzialnych za produkcję insuliny komórek trzustki. Może mieć podłoże autoimmunologiczne.
- Cukrzyca typu 2 jest najczęstszym rodzajem cukrzycy i dotyka zarówno dorosłych, jak i dzieci. Nadwaga i otyłość są częstymi przyczynami cukrzycy typu 2, ponieważ wywołują insulinooporność, czyli ograniczoną reakcję komórek na insuline.
- Cukrzyca typu 3 (wtórna) powstaje w wyniku innych chorób o przewlekłym charakterze lub przez działanie niepożądane leków. Jest to rzadsza postać cukrzycy i łączy objawy typu 1 i 2.
Dlaczego trzeba leczyć cukrzycę?
Cukrzyca jest chorobą, która polega na tym, że nasz organizm nie jest w stanie samodzielnie obniżyć poziomu glukozy w organizmie. Przez to jest on stale podwyższony, co może prowadzić do uszkodzeń narządów w organizmie. Ponadto przyczynia się do rozwoju otyłości. Rozpoznana cukrzyca wymaga podawania leków, które pomogą obniżyć poziom cukru [1].
Jakie są rodzaje leków przeciwcukrzycowych? Poznaj dobre tabletki na cukrzycę na receptę
Leki przeciwcukrzycowe stanowią sporą grupę terapeutyczną, która dzieli się na podgrupy. Należą do nich:
Biguanidy
Do tej grupy należy metformina, którą znajdziemy w aptece pod nazwą Glucophage, Avamina, Metformax, Siofor. Metformina zmniejsza stężenie glukozy we krwi na podstawie paru różnych mechanizmów działania. Między innymi poprzez wpływ na produkcję kwasów tłuszczowych zmniejsza oporność komórek na działanie insuliny. Blokuje syntezę glukagonu, czyli hormonu, który powoduje uwolnienie z komórek glukozy do krwiobiegu. Zmniejsza się wchłanianie glukozy w jelitach, a zwiększa jej wychwyt w wątrobie i mięśniach szkieletowych. Metformina obecnie stanowi lek wybierany w pierwszej kolejności w przypadku wykrycia cukrzycy typu II [2].
Pochodne sulfonylomocznika
Do pochodnych sulfonylomocznika należą takie substancje jak glipizyd (Glibense GITS), gliklazyd (Clazicon, Diaprel), glimepiryd (Amaryl, GlimeHexal). Doustne leki przeciwcukrzycowe z tej grupy zwiększają uwalnianie insuliny z komórek trzustki. Ponadto zwiększają zużycie glukozy przez komórki, dzięki czemu jej poziom spada [3].
Inhibitory SGLT2
Należą tutaj tzw. flozyny: dapagliflozyna (Forxiga), empagliflozyna (Jardiance), kanagliflozyna (Invokana). Jak sama nazwa wskazuje leki z tej grupy są inhibitorami SGLT2, który jest transporterem glukozy z nerek. Blokując go, hamujemy wtórny wychwyt glukozy, tym samym obniżając jego stężenie we krwi [4].
Tiazolidynediony
W tej grupie znajduje się pioglitazon (Pioglitazone Accord, Pioglitazone Bioton). Jego mechanizm działania polega na pobudzaniu receptorów PPAR-γ, czego wynikiem jest wpływ na procesy wytwarzania, transportu i metabolizmu glukozy i kwasów tłuszczowych. Ponadto pioglitazon zwiększa wrażliwość komórek na insulinę [5].
Inhibitory peptydazy dipeptydowej-4
Do powyższej grupy należą takie substancje jak sitagliptyna (Januvia), linagliptyna (Trajenta), wildagliptyna (Galvus). Następstwem hamowania peptydazy dipeptydowej-4 jest zwiększenie się inkretyn GLP-1 oraz GIP, które znacznie poprawiają czynność wysepek Langerhansa. Są to miejsca na trzustce, które są bezpośrednio odpowiedzialne za pobudzanie wydzielania insuliny pod wpływem wysokiego stężenia glukozy we krwi [6].
Inhibitory α-glukozydazy
Do tej grupy należy akarboza (Adeksa, Glucobay). Mechanizm działania leku polega na spowalnianiu trawienia węglowodanów w jelitach. Dzięki temu nie dochodzi do nagłego wzrostu glukozy we krwi, jest on wolniejszy, co skutkuje lepszą pracą insuliny [7].
Agoniści receptora GLP-1
Są to leki nowej generacji na cukrzycę. Należą do nich takie substancje jak: dulaglutyd (Trulicity), liraglutyd (Saxenda, Victoza), semaglutyd (Ozempic). Są to substancje, które imitują nasz naturalny hormon, który jest uwalniany pod wpływem spożywanego pokarmu. Hormon ten wysyła bezpośrednio sygnał do komórek trzustki, aby uwolniły insulinę. U osób z cukrzycą ten mechanizm jest zaburzony, a hormon jest szybko inaktywowany. W związku z tym podawanie analogów tego hormonu reguluje ten proces, umożliwiając prawidłowe uwalnianie insuliny.
Czy można przestać brać tabletki na cukrzycę, gdy ma się już dobry cukier?
Nie zaleca się przerywania przyjmowania tabletek na cukrzycę bez konsultacji z lekarzem. Jeśli przestaniesz brać leki na cukrzycę bez wcześniejszego skonsultowania się z lekarzem, poziom glukozy we krwi może ponownie wzrosnąć do niebezpiecznych poziomów. Niekontrolowany wysoki poziom cukru we krwi może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych na dłuższą metę, takich jak choroby serca, udar, choroba nerek, problemy ze wzrokiem, uszkodzenie nerwów i choroba dziąseł.
W niektórych przypadkach, za zgodą lekarza, można wprowadzić zmiany w stylu życia, które mogą pomóc w kontrolowaniu cukrzycy, takie jak zdrowa dieta, aktywność fizyczna i redukcja stresu. Może to prowadzić do zmniejszenia potrzeby stosowania leków na cukrzycę lub zmniejszenia dawki.
Jak długo trzeba brać leki na cukrzycę? Czy aż do końca życia?
Długość przyjmowania tabletek na cukrzycę zależy od indywidualnej sytuacji i zaleceń lekarza. W przypadku cukrzycy typu 2, która jest przewlekłą chorobą, leczenie farmakologiczne zazwyczaj jest długoterminowe i może być konieczne przez całe życie.
Tabletki na cukrzycę są przepisywane w celu kontrolowania poziomu cukru we krwi, poprawy wrażliwości na insulinę lub redukcji produkcji glukozy przez wątrobę. W przypadku leków takich jak metformina, efekty kontrolowania poziomu glukozy mogą być zauważalne już po 1-2 tygodniach, ale pełny efekt może wystąpić po 2-3 miesiącach regularnego stosowania.
Jakie mogą być powikłania cukrzycy?
Cukrzyca może prowadzić do różnych powikłań zarówno w krótkotrwałym, jak i długotrwałym okresie czasu.
Ostre powikłania cukrzycy to zwykle nagłe i krótkotrwałe problemy, które mogą wystąpić w wyniku wysokiego poziomu cukru we krwi, takie jak hiperglikemia (wysoki poziom glukozy we krwi), hipoglikemia (niski poziom glukozy we krwi), ketoza (stan metaboliczny charakteryzujący się podwyższonym stężeniem ciał ketonowych) lub kwasica mleczanowa (zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej organizmu).
Przewlekłe powikłania cukrzycy są wynikiem długotrwałej hiperglikemii (wysokiego poziomu glukozy we krwi) i wpływają na różne układy i narządy w organizmie. Ważnymi przewlekłymi powikłaniami cukrzycy są:
- Retinopatia cukrzycowa: uszkodzenie naczyń krwionośnych siatkówki, które może prowadzić do utraty wzroku;
- Neuropatia cukrzycowa: uszkodzenie nerwów, które może powodować ból, mrowienie, drętwienie lub osłabienie w różnych częściach ciała;
- Nefropatia cukrzycowa: uszkodzenie nerek, które może prowadzić do niewydolności nerek;
- Choroby serca i naczyń krwionośnych: cukrzyca zwiększa ryzyko wystąpienia chorób serca, takich jak zawał serca, choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze i udar mózgu;
- Zmiany w układzie nerwowym: cukrzyca może powodować uszkodzenia nerwów, zwane również neuropatią, co prowadzi do różnych zaburzeń czucia i funkcjonowania układu nerwowego.
Rola stylu życia w leczeniu cukrzycy. Dlaczego warto o to zadbać?
Styl życia, szczególnie zdrowa dieta i aktywność fizyczna, odgrywają ważną rolę w leczeniu cukrzycy. Regularne uprawianie aktywności fizycznej może prowadzić do zmniejszenia oporności na insulinę, co z kolei wpływa na obniżenie poziomu cukru we krwi i poprawę zdrowia sercowo-naczyniowego. Z kolei zdrowa dieta, oparta przede wszystkim na produktach o niskim indeksie glikemicznym, bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, białko roślinne i zdrowe tłuszcze, pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi i unikaniu skoków glikemii. Dodatkowo, ograniczenie spożycia cukru i produktów przetworzonych pomaga w zachowaniu zdrowych wartości lipidów we krwi, poprawiając kondycję serca i naczyń krwionośnych.
W przypadku cukrzycy typu 1, styl życia jest szczególnie istotny, ponieważ cukrzyca typu 1 wymaga codziennej kontroli poziomu cukru we krwi i regularnego podawania insuliny. W przypadku cukrzycy typu 2, zmiana stylu życia może pomóc w odwróceniu lub zahamowaniu postępu choroby i uniknięciu konieczności leków doustnych lub insuliny [9,10].
