Jak wybrać dobry probiotyk dla dzieci?

Jak działają probiotyki?

Probiotyki określane są jako niechorobotwórcze mikroorganizmy, które wzbogacając mikrobiotę jelitową wtórnie zapobiegają rozwojowi określonych patogenów. Oznacza to, że dostarczanie pewnych szczepów (np. bakteryjnych) doprowadza do wyparcia niekorzystnych dla zdrowia drobnoustrojów. Zjawisko to określamy mianem konkurencji międzygatunkowej [1].

Jak się okazuje, korzystny wpływ na organizm wywierają nie tylko żywe kultury probiotyczne, ale również martwe szczepy (posiadające odpowiednie antygeny powierzchniowe) oraz DNA izolowane z bakterii. Przypuszcza się, że mechanizm działania jest we wszystkich przypadkach jednakowy i polega na modulowaniu odpowiedzi układu immunologicznego (wzmocnieniu odporności). Jednakże istnieje kilka innych teorii dotyczących sposobu oddziaływania probiotyków na organizm, m.in. konkurowanie o receptory dla konkretnych toksyn bakteryjnych czy pobudzanie ekspresji genów [2].

Jakie mikroorganizmy są obecne w przewodzie pokarmowym dziecka?

Mikroorganizmami, które jako pierwsze zasiedlają jelita dziecka, są bakterie kwasu mlekowego: Bifidobacterium (B. infantis, B. longum, B. breve, B. bifidum, B. adolescentis) oraz Lactobacillus (L. casei, L. reuteri, L. plantarum, L. acidophilus, L. rhamnosus, L. johnsonii). Wymienione szczepy są jednocześnie tymi, które najczęściej pojawiają się w preparatach probiotycznych.

W ramach ciekawostki dodam, że zasiedlenie jelit przez mikroorganizmy ma miejsce dopiero podczas porodu (w wyniku kontaktu z drogami rodnymi matki). Oznacza to, że jelita płodu są całkowicie jałowe, czyli pozbawione dobroczynnych bakterii. Względna stałość środowiska mikrobiotycznego ustala się już około 2. roku życia dziecka [1].

Skuteczny probiotyk, czyli jaki?

Aby probiotyk wywarł pożądany efekt terapeutyczny, powinien zawierać co najmniej 100 mln bakterii w przeliczeniu na 1 g preparatu. Jest to ważne ze względu na degradację części drobnoustrojów przez żółć oraz kwas solny. Moc preparatu probiotycznego jest wyrażana w liczbie żywych komórek (jednostek tworzących kolonię – CFU ang. colony-forming unit) [3].

Wśród najczęściej stosowanych szczepów wymienia się:

• Lactobacillus rhamnosus – może być stosowany zarówno w trakcie, jak i po zakończeniu antybiotykoterapii. Wykazano, że łagodzi przebieg biegunki, zakażeń rotawirusowych, a także redukuje zaburzenia żołądkowo-jelitowe w przebiegu IBS [4] (czytaj także: Rola probiotyków w leczeniu nieswoistych chorób zapalnych jelit).
• Lactobacillus reuteri – stosowany pomocniczo w przypadku infekcji żołądkowo-jelitowych oraz zakażeniach H. pylori. Uważa się, że szczep łagodzi stany zapalne jelit oraz dolegliwości kolkowe u dzieci [5].
• Lactobacillus casei – wykazuje właściwości przeciwutleniające, wspomaga pracę wątroby, działa przeciwzapalnie i wzmacnia układ immunologiczny [6].
• Lactobacillus acidophilus – łagodzi przebieg infekcji, wspiera odporność, ułatwia wchłanianie niektórych składników, m.in. żelaza. Jest polecany przy antybiotykoterapii (zwłaszcza amoksycyliną i kwasem klawulanowym) [7, 8].
• Bifidobacterium breve – przeciwdziała biegunkom i zaparciom, łagodzi infekcje żołądkowo-jelitowe, a także alergie i stany zapalne jelit [9].
• Bifidobacterium longum – pomaga zwalczyć infekcje wirusowe, a także redukuje objawy związane z IBS [10].
• Saccharomyces boulardii – szczep pozyskiwany z drożdży, oporny na działanie antybiotyków i większości chemioterapeutyków (może być stosowany łącznie z tymi grupami leków). Działa przeciwbiegunkowo i przeciwzapalnie [1].

Niektóre preparaty zawierają w swoim składzie substancje, które pobudzają aktywność i wzrost bakterii probiotycznych, zaś same nie ulegają strawieniu. Są to tzw. prebiotyki, wśród których możemy wymienić np. fruktooligosacharydy czy inulinę (np. Multilac Baby, Estabiom Baby, Asecurin Junior). Preparaty zawierające zarówno probiotyk, jak i prebiotyk określamy mianem synbiotyków (czytaj także: Prebiotyk a probiotyk: czym różnią się te dwa typy preparatów?).

Probiotyki dla dzieci – przykłady preparatów

Warto zaznaczyć, że większość probiotyków dla dzieci to suplementy diety. Jednak w aptekach znajdziemy również preparaty posiadające status leku (np. Enterol, Lakcid, Lacidofil).

Probiotyki z reguły dawkuje się 1-2 razy dziennie. Przed użyciem preparatu w kroplach warto wstrząsnąć buteleczką, aby rozproszyć bakterie probiotyczne równomiernie w całej objętości produktu. Jeśli bezpośrednie podanie spotyka się z oporem dziecka, możemy wówczas zmieszać odpowiednią ilość kropli preparatu z mlekiem, wodą lub półpłynnym pokarmem (jedzenie nie może być gorące!). Tyczy się to również kapsułek, które można otworzyć i przesypać ich zawartość do pokarmu (zwłaszcza jeśli istnieje ryzyko zadławienia). Pamiętajmy jednak, aby tak przygotowany posiłek był natychmiastowo spożyty (czytaj także: Kiedy brać probiotyk – przed czy po jedzeniu?).

Uwaga! Producenci zalecają przechowywanie niektórych probiotyków w lodówce (np. Lakcid, Lacidofil, Vivomixx 2-8 st. C, Floractin 2-15 st. C). Przed użyciem danego preparatu należy więc sprawdzić w jaki sposób go przechowywać, aby zachować jego trwałość.

*Dawkowanie może nieznacznie różnić się w określonych grupach wiekowych (noworodki, niemowlęta, dzieci pow. 3. r. ż.). Przed zastosowaniem określonego preparatu należy zapoznać się z ulotką dołączoną do produktu.