👋 Witaj, uruchomiliśmy nową wersję strony z ogromną ilością zmian. Część treści może chwilowo działać inaczej niż powinna. Przepraszamy!

Nudności i wymioty

Jakie są objawy nudności i wymiotów?

Zarówno nudnościom, jak i wymiotom często towarzyszą objawy wynikające z pobudzenia przywspółczulnej części autonomicznego układu nerwowego. Należą do nich:
-wzmożona potliwość,
-bladość,
-intensywne ślinienie,
-obniżenie ciśnienia tętniczego,
-zmniejszenie częstości akcji serca.

Jakie są przyczyny nudności i wymiotów?

Wymioty występują na drodze odruchu, którego ośrodek znajduje się w części ośrodkowego układu nerwowego, nazywanej opuszką rdzenia. Do aktywacji odruchu dochodzi poprzez pobudzenie receptorów znajdujących się w przewodzie pokarmowym i uchu wewnętrznym lub strefy chemoreceptorowej zlokalizowanej w dnie komory IV w obrębie mózgowia. Do stanów, w których wstępują wymioty, należą:
-zatrucia egzogennymi substancjami toksycznymi, np. alkoholem etylowym;
-zatrucia toksynami endogennymi, np. toksynami mocznicowymi, w przebiegu niewydolności nerek;
-stosowanie niektórych leków, najczęściej chemioterapeutyków przeciwnowotworowych;
-choroby ośrodkowego układu nerwowego, np. migrena, zaburzenia naczyniowe czy guzy;
-choroby psychiczne – od anemii i bulimii po depresję;
-choroby przewodu pokarmowego – od ostrych zatruć i nieżytów o etologii wirusowej czy bakteryjnej, poprzez nietolerancje pokarmowe, nieswoiste zapalenia jelit, zespół jelita drażliwego, po guzy, niedrożności, zapalenie wyrostka robaczkowego czy niedokrwienie jelit, stanowiące ciężkie, zagrażające życiu schorzenia;
-choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych – kamica i jej powikłania;
-choroby wątroby – przez zapalenia wirusowe i niewirusowe, ostre i przewlekłe uszkodzenia, marskość, po niewydolność narządu;
-choroby trzustki;
-choroby nerek – od ostrego odmiedniczkowego zapalenia, kamicy, po ich niewydolność;
-choroby trzustki – ostre i przewlekłe zapalenie, guzy;
zaburzenia błędnikowe, takie jak choroba lokomocyjna, zapalenia czy choroba Meniere’a;
-cukrzyca i jej ostre powikłania;
-zaburzenia hormonalne;
-ciąża;
-reakcje na silne bodźce zapachowe, wzrokowe lub smakowe;
-inne.

Jak zdiagnozować nudności i wymioty?

Rozpoznanie opiera się na wywiadzie, badaniu przedmiotowym (fizykalnym) i badaniach dodatkowych. Często już zebranie dokładnego wywiadu i badanie fizykalne rozstrzygają o rozpoznaniu – typowe dolegliwości towarzyszą np. zatruciu pokarmowemu (biegunka), chorobom błędnika (zawroty głowy „jak na karuzeli”), zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych (ból głowy, sztywność karku), zapaleniu otrzewnej (ból brzucha, zatrzymanie stolca i wiatrów), czy anginie u dzieci (charakterystyczny obraz gardła). W części przypadków powód wymiotów jest oczywisty (np. u chorego na nowotwór, który przyjmuje chemioterapię lub osoby, która nadużyła alkoholu) i można go ustalić na podstawie samego wywiadu lekarskiego. Z drugiej strony u każdej kobiety z nudnościami i wymiotami o niejasnej przyczynie, która może być w ciąży, należy natychmiast wykonać test ciążowy, a do chwili uzyskania wyniku nie należy jej podawać żadnych leków.

Jak zapobiegać nudnościom i wymiotom?

W części przypadków wystarczy unikanie wywołującej je przyczyny. Same nudności można często powstrzymać bardzo głębokim i powolnym oddychaniem. Należy również pamiętać, że w części przypadków nie ma sensu wstrzymywać wymiotów, gdyż mają one charakter obronny, usuwają truciznę z organizmu (najlepszym przykładem jest nadużycie alkoholu). Nie zawsze celowe jest również leczenie wymiotów u kobiet w ciąży, chociaż w razie tzw. niepowściągliwych wymiotów ciężarnych, konieczna jest wizyta u ginekologa i zastosowanie odpowiedniego leczenia.

Leczenie nudności i wymiotów

W przebiegu wymiotów, również ostrych, trwających krótko, łatwo dochodzi do rozwoju odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych, a te z kolei mogą pociągnąć za sobą dalsze powikłania. Dlatego podstawą postępowania terapeutycznego jest nawadnianie chorego oraz uzupełnianie utraconych elektrolitów. W warunkach domowych przy niewielkim odwodnieniu, np. w przebiegu ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego, stosuje się nawadnianie doustne specjalnie do tego przeznaczonymi roztworami, w cięższych przypadkach – dożylne w warunkach szpitalnych.

Drugim krokiem jest poszukiwanie przyczyny wymiotów i zastosowanie leczenia przyczynowego, np. leczenie cukrzycowej kwasicy ketonowej czy zabieg operacyjny w niedrożności mechanicznej jelit. Jeżeli objawy są uciążliwe, stosuje się leczenie przeciwwymiotne.