Szacuje się, że w krajach wysokorozwiniętych choroba refluksowa dotyka ona nawet 40% osób dorosłych, z czego co czwarta z nich odczuwa codzienne dolegliwości. Choć jest ona niezwykle powszechna, to często nie jest właściwie rozpoznawana. Przez to nie jest wdrażana właściwa terapia, co powoduje stałe pogorszenie jakości życia pacjenta [1,2].
Choroba refluksowa przełyku — patofizjologia
Odpowiedzialne za rozwój choroby refluksowej przełyku jest przynajmniej kilka czynników. Do najczęstszych możemy zaliczyć:
- nieprawidłowe funkcjonowanie dolnego zwieracza przełyku oraz przepony, które razem tworzą, tzw. barierę antyrefluksową;
- zaburzenie funkcjonowania mechanizmów obronnych śluzówki przełyku spowodowanych najczęściej zaburzeniami jego motoryki;
- zbyt częste, samoistne stany relaksacyjne dolnego zwieracza przełyku;
- nadmierne rozszerzenie się żołądka;
- wzrost ciśnienia w żołądku oraz w obrębie jamy brzusznej;
- czynniki modyfikowalne jak: zła dieta, siedzący tryb życia, otyłość, stres;
- stosowanie leków mogących wpływać na zaburzenie funkcji bariery antyrefluksowej (np. blokery kanałów wapniowych, azotany) [2,3];
Warto przeczytać także: Kiedy brać probiotyk- przed czy po jedzeniu?
Choroba refluksowa przełyku- charakterystyczne objawy
Istnieje szereg symptomów, które mogą wskazywać na fakt występowania choroby refluksowej przełyku. W początkowej fazie choroby są to przede wszystkim:
- zgaga, tzn. odczucie pieczenia za mostkiem;
- odbijanie kwaśną treścią żołądkową;
- dysfagia;
- ból w nadbrzuszu oraz w klatce piersiowej;
- ból w trakcie przełykania;
- kaszel;
- zapalenie gardła, krtani, zatok przynosowych [2,4].
Nieleczona choroba refluksowa przełyku może prowadzić do groźnych dla zdrowia i życia pacjenta powikłań. Najczęściej diagnozowane są:
- nadżerki przewodu pokarmowego objawiające się krwawieniem, a także silnymi bólami brzucha oraz wymiotami;
- zwężenie przełyku i przeobrażenie nabłonka wielowarstwowego płaskiego w nabłonek walcowaty, co może przyczyniać się do rozwoju zmian nowotworowych w jego obrębie;
- rak przełyku [2,5].
Diagnostyka choroby refluksowej przełyku
Właściwa diagnostyka choroby refluksowej przełyku umożliwia wdrożenie skutecznej terapii. Pozwala to nie tylko na uniknięcie przykrych dolegliwości, pojawiających się niekiedy codziennie, ale i poważnych powikłań mogących prowadzić do znacznego upośledzenia zdrowia.
Podstawą diagnostyki choroby refluksowej żołądka jest wywiad lekarski. Na podstawie, typowych objawów dla choroby refluksowej, doświadczony lekarz jest w stanie wdrożyć właściwe leczenie. W przypadku pojawienia się wątpliwości, zastosowanie znajdują następujące metody:
- test z inhibitorem pompy protonowej: polega na podawaniu leków hamujących aktywność pompy protonowej w podwójnej dawce dobowej (dwa razy dziennie) przez okres 7-10 dni. Brak występowania w tym czasie objawów charakterystycznych dla choroby refluksowej przypuszczalnie świadczy o jej występowaniu. Test ten ma ok. 80% skuteczność;
- badanie endoskopowe: jest zalecane u wszystkich osób po 40. roku życia, u których zdarzają się przypadki występowania objawów charakterystycznych dla choroby refluksowej przełyku. Pozwala ona wykluczyć, bądź stwierdzić wszelkie powikłania mogące wystąpić na skutek rozwijającego się tego schorzenia, np. zmiany w strukturze nabłonka powlekającego śluzówkę przełyku, czy pojawienie się zmian nowotworowych;
- pH-metria przełyku: badanie to trwa przez 24 godziny i pozwala ocenić, ile razy w ciągu doby następuje zarzucanie treści żołądkowej do przełyku. Co więcej, pozwala ono określić, kiedy następują epizody związane z refluksem, dzięki czemu łatwiej można rozpoznać przyczynę występowania tego schorzenia;
- manometria przełyku: dzięki temu badaniu można ocenić czynność skurczową zarówno górnego jak i dolnego zwieracza przełyku. Pozwala ono na ocenę perystaltyki przełyku [2,3].
Choroba refluksowa przełyku- leczenie
Celem terapii choroby refluksowej żołądka jest przede wszystkim zapobieganie wystąpieniu jej powikłań, a także łagodzenie pojawiających się objawów. Do najczęściej stosowanych leków należą:
- leki zobojętniające kwas solny (np. Alugastrin, Gaviscon, Manti, Rennie): zaliczymy tutaj preparaty zawierające w swoim składzie sole glinu, wapnia i magnezu. Substancje te mogą występować pojedynczo lub łącznie w różnych konfiguracjach. Po ich podaniu doustnym (w postaci tabletek do ssania, bądź mleczka) w żołądku, w kontakcie z kwasem solnym tworzą one żel mający właściwości osłaniające. Ponadto, substancje te mają właściwości zobojętniające kwas solny, a także zdolność do hamowania aktywności pepsyny. Należy pamiętać, że preparaty te jedynie łagodzą objawy choroby refluksowej przełyku i nie wpływają na niwelowanie przyczyn tej choroby.
- inhibitory pompy protonowej (np. Controloc, IPP, Bioprazol, Helicid, Polprazol): są to proleki, które zostają aktywowane w kwaśnym środowisku żołądka. Ich mechanizm działania polega na hamowaniu ostatniego etapu produkcji kwasu solnego, przez co zmniejszają jego produkcję nawet na kilka dni. Znajdują one zastosowanie u pacjentów, u których stosowanie leków zobojętniających kwas solny okazuje się niewystarczające.
- leki prokinetyczne (np. Debretin, Ircolon): mają one właściwości pozwalające na przywrócenie prawidłowego funkcjonowania bariery antyrefluksowej. Ponadto ich mechanizm działania pozwala na zwiększenie aktywności dolnego zwieracza przełyku, a także na przyspieszenie opróżniania żołądka. Niestety ich stosowanie obarczone jest duży ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych, m.in. bólami głowy, bólami brzucha, czy wystąpieniem stanów lękowych [3].
- antagoniści receptorów H2 np. Famogast, Famotydyna Ranigast): do tej grupy leków zaliczymy tylko i wyłącznie famotydynę. Ma ona zdolność do blokowania receptorów histaminowych H2 obecnych w komórkach okładzinowych żołądka. Dzięki temu wpływa ona na zmniejszenie ilości wydzielanego kwasu solnego, a także na zmniejszenie ilości pepsyny obecnej w kwasie solnym [6].
Zobacz także: Leki na zgagę – jakie są konsekwencje ich długotrwałego stosowania?
https://leki.pl/poradnik/leki-na-zgage-jakie-sa-konsekwencje-ich-dlugotrwalego-stosowania/
Profilaktyka choroby refluksowej przełyku
Leczenie choroby refluksowej przełyku nie odniesie korzystnych rezultatów, jeśli pacjent nie będzie stosował się do podstawowych zasad profilaktyki. Zaliczymy tutaj, m.in.:
- spożywanie posiłków o regularnych porach;
- spożywanie ostatniego posiłku na min. 3 godziny przed pójściem spać;
- unikanie spożywania kofeiny, teiny, alkoholu, napojów gazowanych, które mogą wzmagać wydzielanie kwasu solnego w żołądku;
- unikanie posiłków tłustych, ostro przyprawionych, które drażnią śluzówkę żołądka, długo w nim zalegają i utrudniają jego opróżnianie;
- należy dbać o utrzymanie prawidłowej masy ciała;
- należy przeznaczyć co najmniej 30 minut na aktywność fizyczną [2,7].
Choroba refluksowa przełyku, mimo że dotyczy dużej części społeczeństwa, jest schorzeniem o złożonej i ciągle niewyjaśnionej patofizjologii. Z tego względu, jej leczenie jest niezwykle trudne i wymaga dużej cierpliwości ze strony pacjenta. Jednak tylko i jedynie skuteczna i odpowiednio wcześnie rozpoczęta terapia pozwala uniknąć rozwoju groźnych dla życia i zdrowia powikłań, jak np. rak przełyku.
