Dlaczego zniknął Ranigast?
Ranitydyna jest popularną substancją, którą stosowano w dolegliwościach przewodu pokarmowego, takich jak refluks żołądkowo-przełykowy, choroba wrzodowa, dyspepsja, czy zespół Zollingera-Ellisona. Jako antagonista receptorów histaminowych H2 w komórkach okładzinowych żołądka skutecznie hamowała podstawowe, jak i poposiłkowe wytwarzanie kwasu solnego oraz zmniejszała wydzielanie pepsyny, szybko przynosząc ulgę. Pokarm nie miał znaczącego wpływu na jej wchłanianie. Dlatego preparaty były wygodne do stosowania – można było je przyjmować niezależnie od posiłku. Niestety okazało się, że w czasie procesu produkcji przy jej otrzymywaniu powstają potencjalnie rakotwórcze nitrozoaminy, stąd decyzja GIF o wycofaniu substancji z obrotu na terenie kraju.
Co nam pozostało?
Po wycofaniu ranitydyny jedynym blokerem receptorów H2 dostępnym w Polsce została famotydyna (lek pod nazwą Famogast) – wydawana z przepisu lekarza. Zatem pacjentom leczącym się ranitydyną pozostało przejście na kurację lekiem dostępnym na receptę lub substancjami wykazującymi inny mechanizm działania. Alternatywą były inhibitory pompy protonowej, np. pantoprazol (Nolpaza Control, Anesteloc Max itd.), doraźnie przynoszące ulgę tabletki do ssania (Maalox, Manti) lub zawiesiny do picia zawierające związki glinu, wapnia, sodu i magnezu (Alugastrin).
Jednak te produkty nie każdemu odpowiadały. Po pierwsze, wymagają odpowiedniego stosowania – większość IPP należy przyjmować na czczo 20-30 min przed posiłkiem. Ponadto preparaty neutralizujące kwas solny stosowane doraźnie podczas bólowych dolegliwości nie wykazują takiej skuteczności jak antagoniści receptorów histaminowych. Dlatego dobrą wiadomością dla cierpiących na chorobę wrzodową czy refluks jest zmiana kategorii dostępności famotydyny w dawce 20 mg na lek bez recepty (nr pozwolenia R/0147).
Powróciła nadzieja na wygodne leczenie?
Famotydyna również jest blokerem receptorów histaminowych H2 w żołądku i daje co najmniej równie skuteczny efekt leczniczy co ranitydyna o tym samym mechanizmie. Wykazuje działanie około 7,5 razy silniejsze od poprzednika, stąd stosuje się ją w mniejszej dawce – już po podaniu 20 mg hamuje nocne wydzielanie soku żołądkowego nawet o 90%.
Zaletą jest również to, że nie jest metabolizowana przez enzymy wątrobowe związane z cytochromem P-450. Stąd nie wchodzi w interakcje z wieloma lekami (np. z warfaryną, teofiliną). Należy pamiętać, aby zachować odstęp od leków alkalizujących i zażyć famotydynę najlepiej 2 h wcześniej, w celu uniknięcia osłabienia jej wchłaniania. Substancja może też zmniejszyć przyswajanie niektórych leków przeciwgrzybiczych jak np. ketokonazol, itrakonazol oraz przeciwwirusowych, np. atazanawir. Należy przyjąć je ok. 2 h przed famotydyną. Maksymalne stężenie we krwi lek wykazuje po ok. 1-3 h, a działanie utrzymuje się ok. 10-12 h, podobnie jak w przypadku ranitydyny. Zalecane dawkowanie przy chorobie refluksowej przełyku to jedna tabletka (20 mg) doraźnie, do dwóch tabletek na dobę. Bez konsultacji z lekarzem nie należy stosować jej dłużej niż dwa tygodnie.
Zachowajmy ostrożność!
Jeśli lek został dopuszczony do sprzedaży bez recepty, nie oznacza to, że jest w stu procentach bezpieczny. Każdy produkt leczniczy może powodować działania niepożądane. Ze względu na brak wystarczającej ilości badań, nie zaleca się stosowania w czasie ciąży. Kobiety karmiące nie powinny przyjmować famotydyny, gdyż przenika do mleka matki. Lek jest przeznaczony dla osób dorosłych. Osoby w podeszłym wieku oraz z zaburzeniami czynności nerek powinny skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia alternatywnego leczenia lub zmniejszenia dawki. Po zażyciu Famotydyny Ranigastu mogą pojawić się bardzo rzadko objawy ciężkiej reakcji alergicznej – obrzmienie warg, języka i gardła, wysypka, pęcherze na skórze, czy omdlenie. Po wystąpieniu powyższych objawów należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Leczenie blokerami receptora H2 może utrudniać rozpoznanie objawów raka żołądka, dlatego należy zasięgnąć konsultacji lekarskiej przy nawracających wymiotach, trudnościach z połykaniem, długotrwałym bólem brzucha czy niezamierzoną, szybką utratą masy ciała.
Więcej korzyści czy ryzyka?
Famotydyna jest dobrze tolerowanym lekiem, stosunkowo bezpiecznym, niedrogim i skutecznym. Nie wywołuje więcej działań niepożądanych niż ranitydyna. Dlatego bardzo możliwe, że podniesie jakość życia pacjentów cierpiących na niektóre schorzenia przewodu pokarmowego. Musimy jednak pamiętać o rozważnym stosowaniu produktów leczniczych zgodnie z ich wskazaniami i charakterystyką, biorąc pod uwagę wszelkie środki ostrożności i przeciwwskazania, by nie zaszkodzić swojemu zdrowiu. Zawsze w razie wątpliwości co do stosowania leku należy zasięgnąć porady lekarza lub farmaceuty.
Bibliografia:
- CHPL Famotydyna Ranigast
- Ulotka dla pacjenta Famotydyna Ranigast
- A. Danysz, W. Buczko, Kompendium farmakologii i farmakoterapii, Wyd. V, Wrocław 2010
- Janiec W. (red.), Kompendium Farmakologii, Wydawnictwo lekarskie PZWL, Wyd. III, Warszawa 2012
- Zhao F, Wang S, Liu L, Wang Y. Comparative effectiveness of histamine-2 receptor antagonists as short-term therapy for gastro-esophageal reflux disease: a network meta-analysis. Int J Clin Pharmacol Ther. 2016 Oct;54(10):761-70.
- Berardi RR, Tankanow RM, Nostrant TT. Comparison of famotidine with cimetidine and ranitidine. Clin Pharm. 1988 Apr;7(4):271-84.
