Jakie są przyczyny uszkodzenia wątroby?
Uszkodzenie wątroby może być spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak:
- nadużywanie alkoholu,
- zarażenie wirusem zapalenia wątroby typu B lub C,
- przyjmowanie hepatotoksycznych leków,
- nieodpowiednia dieta, która może prowadzić do stłuszczenia wątroby.
- choroby autoimmunologiczne, takie jak pierwotne zapalenie dróg żółciowych (PZDŻ) i autoimmunologiczne zapalenie wątroby (AIH).
- cukrzyca i insulinooporność.
- czynniki środowiskowe, takie jak zatrucia chemiczne i narażenie na toksyny.
- niedobory żywieniowe, takie jak niedobór witamin z grupy B, żelaza i witaminy E.
Czy wątroba się regeneruje?
Wątroba jest narządem o ogromnej zdolności regeneracyjnej, co oznacza, że może być zdolna do zastąpienia utraconych komórek przez nowe hepatocyty. Po znaczącym uszkodzeniu wątroby, aktywuje się specjalny proces regeneracji, w którym uczestniczą przede wszystkim hepatocyty – komórki wątroby – oraz liczne ramifikacje naczyń krwionośnych, komórki endotelium wątrobowego, system immunologiczny, hormony oraz układ odpornościowy.
Regeneracja hepatocytów polega na pobudzeniu pozostałych, zdrowych komórek wątroby do podziału, a tym samym do rozmnażania się i zastępowania utraconych komórek. Proces ten nazywany jest proliferacją hepatocytów, a wynikiem jest powrót do fizjologicznej funkcji wątroby.
Jednakże, proces regeneracji u osób z chorobą wątroby jest znacznie ograniczony. W przypadku niektórych chorób wątroby, takich jak na przykład marskość lub ciężka niewydolność wątroby, jest to bardzo utrudnione, ponieważ komórki wątroby są zastępowane przez tkankę łączną – blizny. Tkanka ta nie ma takiej samej zdolności regeneracyjnej jak hepatocyty, co oznacza, że zdolność wątroby do regeneracji jest ograniczona. Zbyt wiele blizn mogłoby prowadzić do utrudnienia procesu regeneracji oraz wpłynęłoby negatywnie na funkcjonowanie narządu.
Aby umożliwić regenerację wątroby, ważne jest utrzymanie jej zdrowia poprzez zdrowy styl życia i regularne badania kontrolne, co pozwoli na wczesne wykrycie chorób wątroby, gdy jeszcze regeneracja komórek wątroby jest możliwa [1,2].
Jak długo regeneruje się wątroba?
U zdrowej osoby będącej dawcą organu, wątroba rozpoczyna wzrost parę dni po przeprowadzeniu operacji. To, jak szybko regeneruje się wątroba, zależy od wielu czynników, co jest naturalne ze względu na to jak bardzo skomplikowany jest to proces. U zdrowej osoby regeneracja może trwać do paru miesięcy [2,3].
Jak boli wątroba? Czy są leki na ból wątroby?
Wątroba jest unerwiona przez nerwy należące do splotu trzewnego. Oznacza to, że sama w sobie nie boli, ponieważ nerwy te nie należą do nerwów czuciowych. Jeśli wyczuwamy ból w okolicy wątroby, to zazwyczaj jest on rozlany, nieprecyzyjny. Sami nie potrafimy wskazać konkretnego miejsca odczuwania bólu. Może to oznaczać, że nasza wątroba się powiększyła i uciska jamę brzucha. Jest to zawsze niepokojący objaw, z którym powinniśmy się udać do lekarza [3]. W związku z tym, że sama wątroba nie boli, nie ma również lekó na ból wątroby.
Jakie są leki na wątrobę bez recepty?
W aptekach można znaleźć szereg produktów, które wspierają pracę wątroby. Poniżej znajduje się lista przykładowych preparatów.
Essentiale Forte, lek dostępny bez recepty
Esseliv, suplement diety
Hepatil, suplement diety
Hepaslimin, suplement diety
Proliver, suplement diety
Raphacholin C, lek dostępny bez recepty
Sylimarol, lek dostępny bez recepty
Verdin Complexx, suplement diety
Colfarm Ostropest plamisty, suplement diety
Olimp Essentix, suplement diety
Jak działają wybrane składniki tabletek i kapsułek na wątrobę?
Fosfolipidy sojowe
Są to estry wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Wbudowują się do błon biologicznych, dzięki czemu zwiększają ich płynność i pobudzają transport komórkowy – stabilizują błony hepatocytów w wątrobie. Są stosowane w leczeniu stłuszczenia i zapalenia wątroby spowodowanego zakażeniem wirusowym (np. WZW C) czy nadużywaniem alkoholu. Dodatkowo korzystnie wpływa na poziom cholesterolu we krwi [15].
L-asparaginian L-ornityny
Bierze udział w procesach detoksykacji amoniaku, syntezy mocznika i glutaminy. Po podaniu doustnym rozpada się na dwa aminokwasy ornitynę i asparaginian. Jest substratem i aktywatorem enzymów biorących udział w syntezie mocznika. Z kolei nasilenie syntezy glutaminy zmniejsza ilość amoniaku. Stosuje się go w przebiegu encefalopatii wątroby, ostrych i przewlekłych chorób wątroby różnego pochodzenia [15].
Ostropest plamisty (sylimaryna)
Już w starożytności znane były lecznicze właściwości ostropestu plamistego. Jego składnik sylimaryna chroni komórki wątroby przed czynnikami toksycznymi i wspomaga jej regenerację. Ma również działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne oraz hamuje procesy włóknienia i wnikania toksyn do wnętrza komórek wątroby. Wyrównuje także poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi [15].
Karczoch
Karczoch wspiera prawidłową pracę wątroby I układu pokarmowego. Działa rozkurczowo i ochronnie na komórki wątroby, pobudza wydzielanie żółci i ułatwia jej przepływ przez drogi żółciowe. Pomaga w procesie trawienia, poprzez zwiększenie wytwarzania soków trawiennych. Ma również lekkie działanie moczopędne i oczyszczające organizm. Korzystnie wpływa również na poziom cholesterolu we krwi [15].
Który preparat wspomagający wątrobę wybrać?
Przedstawione preparaty znacznie różnią się między sobą. Zawierają różne składniki, dawki, mają różne działania, oprócz wspomagania pracy wątroby. Pierwszą i zasadniczą różnicą jest jednak to, że część z nich jest lekiem, a część suplementem diety. Leki muszą przejść szereg badań, dzięki czemu można być pewnym, co do ich składu i jakości. Nie oznacza to, że suplementy diety powinny być od razu skreślone. Dla producenta taka forma rejestracji preparatu oraz późniejsza jego produkcja jest znacznie tańsza. Oczywiście wiele suplementów diety jest również bardzo dobrymi preparatami. Nie mniej jednak należy o tym pamiętać przy wyborze preparatu. Jako leki zarejestrowane są m.in. Essentiale Forte, Essentiale Max, Raphacholin C, Raphacholin forte, Sylimarol 70 czy Sylimarol Vita 150.
W zależności od potrzeby sprawdzą się różne preparaty. W przypadku, potrzeby regeneracji wątroby, np. stłuszczeniu wątroby, warto zastosować preparaty z fosfolipidami sojowymi np. Essentiale Forte czy Esseliv. W ostrych i przewlekłych chorobach wątroby mogą być zastosowane preparaty zawierające L-asparaginian L-ornityny np. Hepatil czy Proliver.
W ostatnim czasie bardzo popularne są preparaty zawierające karczoch, które dodatkowo wspomagają trawienie i oczyszczają organizm. Są to np. Raphacholin C czy Verdin Complex. Od dawna znane są właściwości ostropestu plamistego, który chroni i regeneruje wątrobę. Jego wyciąg można znaleźć np. w Sylimarol 70, a z dodatkowym kompleksem witamin, w leku Sylimarol Vita 150. W przypadku, trudności z dobraniem dla siebie odpowiedniego preparatu, warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
7 wskazówek dla zdrowej wątroby
Oto kilka wskazówek dotyczących zdrowego stylu życia, które mogą pomóc poprawić funkcjonowanie wątroby:
- Zdrowa dieta: Stosuj zrównoważony jadłospis, bogaty w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, zdrowe tłuszcze (takie jak oliwa z oliwek), chude białka (np. z kurczaka, ryb), a także ogranicz spożycie tłustych i przetworzonych produktów spożywczych, soli i cukru.
- Unikaj nadmiernego spożycia alkoholu: Alkohol może negatywnie wpływać na wątrobę. Jeśli spożywasz alkohol, zaleca się umiarkowane picie, czyli nie więcej niż jedno napoju dziennie dla kobiet i dwóch napojów dziennie dla mężczyzn.
- Regularna aktywność fizyczna: Ćwiczenia fizyczne nie tylko pomagają utrzymać zdrową wagę ciała, ale także poprawiają funkcjonowanie wątroby. Znajdź aktywność, która Ci odpowiada, taką jak pływanie, jazda na rowerze, bieganie lub spacery, i regularnie ją uprawiaj.
- Unikaj palenia tytoniu: Palenie tytoniu jest szkodliwe dla wątroby, więc jeśli palisz, powinieneś zastanowić się nad rzuceniem tego nałogu. Jeżeli potrzebujesz pomocy, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą od rzucania palenia.
- Zdrowa masa ciała: Nadwaga i otyłość mogą prowadzić do wystąpienia stłuszczenia wątroby, co może wpływać negatywnie na jej funkcjonowanie. Staraj się utrzymać zdrową wagę, a w razie potrzeby skonsultuj się z dietetykiem w celu ustalenia odpowiedniego planu żywieniowego.
- Ograniczanie narażenia na czynniki toksyczne: Staraj się unikać kontaktu z toksycznymi substancjami i chemikaliami, które mogą negatywnie wpływać na wątrobę. Jeśli pracujesz w środowisku związanym z narażeniem na substancje toksyczne, przestrzegaj procedur bezpieczeństwa.
- Regularne badania lekarskie: Regularne wizyty u lekarza są istotne dla monitorowania stanu zdrowia wątroby. Wykonuj badania krwi i inne niezbędne testy, aby ocenić funkcjonowanie wątroby i wczesne wykrycie ewentualnych problemów.
Pamiętaj, że te wskazówki są ogólnymi zaleceniami, a indywidualne potrzeby i warunki zdrowotne mogą się różnić. Jeśli masz jakiekolwiek obawy dotyczące zdrowia wątroby lub chcesz uzyskać bardziej sprecyzowane porady, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą ds. wątroby.
