Zapalenie krtani, choć daje dość jasne objawy, rozróżnia się na wiele jednostek chorobowych w zależności od przyczyn powstania i szybkości rozwoju. Najczęściej osoby dorosłe dotyka ostre nieżytowe zapalenie krtani, które zwykle trwa od 3 do 7 dni. Stan ten nie wymaga leczenia szpitalnego i przy odpowiednim leczeniu objawowym ustępuje sam.
Jakie są przyczyny zapalenia krtani?
Głównymi sprawcami powstania stanu zapalnego w obrębie krtani są wirusy. Początkowo obejmują infekcją okolice nosa i gardła, a następnie drogą zstępującą przenoszą się w okolice krtani, a czasem nawet tchawicy i oskrzeli. We wczesnych stadiach miejscowe uszkodzenie nabłonka krtani przez patogeny powoduje jej przekrwienie i obrzmienie, co skutkuje u chorych dużymi trudnościami w mówieniu. Następnie organizm próbuje ochronić się przed infekcją i „wysyła” w miejsce infekcji białe krwinki, które mają za zadanie usunąć wirusy. Proces ten natomiast wzmaga obrzęk strun głosowych i nasila produkcję śluzu drażniącego błony śluzowe krtani i gardła. Stąd objawy chrypki, uczucia zalęgającej/odrywającej się wydzieliny i częstego odchrząkiwania.
Jakie są objawy zapalenia krtani?
W zależności od tego jak rozległy jest stanu zapalny w górnym odcinku dróg oddechowym (który może również objąć sąsiadujące obok gardło i tchawicę) chory skarży się na następujące objawy:
- chrypka,
- uczucie drapania, pieczenia w gardle,
- dyskomfort i ból w gardle, szczególnie na skutek mówienia,
- obniżenie jakości głosu, gdzie późniejszych etapach może dojść do całkowitej utraty głosu,
- suchy, napadowy kaszel,
- częste odchrząkiwanie,
- suchość w gardle.
Co jeśli to nie infekcja?
Ostre zapalenie krtani może być również spowodowane nadużywaniem głosu, alergią, przewlekłym zapaleniem zatok, chorobą refluksową przełyku, astmą, zanieczyszczonym i suchym powietrzem czy nałogowym paleniem tytoniu. Wszystkie te czynniki sprzyjają również nawracaniu problemu na skutek ciągłego narażania błony śluzowej na czynniki drażniące i powstaniu przewlekłego stanu zapalnego.
Jak leczyć zapalenie krtani?
Leczenie, w przypadku wirusowego zapalenia krtani, jest głównie objawowe. Stosuje się w większości leki bez recepty, tj.: preparaty nawilżające śluzówkę (w postaci aerozolu czy pastylek do ssania), mukolityczne (pomagające usunąć zalegającą wydzielinę), przeciwkaszlowe (by uniknąć podrażniania krtani), obkurczające błonę śluzową nosa (w postaci spray’u do 5-7 dni) czy przeciwbólowe i przeciwzapalne tabletki do ssania w przypadku stanu zapalnego w obrębie gardła. W przypadku wystąpienia znacznego obrzęku krtani zaleca się również włączenie wziewnych glikokortykosteroidów. Natomiast jeśli rozwinie się nadkażenie bakteryjne w przebiegu ostrego nieżytowego zapalenia krtani, konieczne jest włączenie antybiotyku.
Jak wspomóc proces leczenia?
Odpoczynek od mówienia
Najbardziej oczywistym i najbardziej pomocnym lekiem jest po prostu co najmniej kilkudniowy odpoczynek od mówienia i pozwolenie strunom głosowym na niezbędną regenerację. Zazwyczaj nie jest jednak możliwe zupełnie zamilknąć. Jeśli wystąpi konieczność mówienia, zaleca się używania swojego normalnego, w miarę pełnego głosu tylko w trochę niższej tonacji. Szeptania natomiast należy unikać, ponieważ zdecydowanie bardziej napina i obciąża struny głosowe.
Czyste powietrze i inhalacje
W miarę możliwości dobrze byłoby zadbać również o jakość powietrza w pomieszczeniach, w których najczęściej przebywamy. Inwestycję w domowy oczyszczacz powietrza z nawilżaczem lub nawilżacze ultradźwiękowe mogą rozważyć osoby, które obserwują u siebie częste nawracanie objawów zapalenia krtani.
Jeśli choroba ma charakter ostry, zamiast zakupu specjalistycznego sprzętu można również wspierać się inhalacjami izotonicznym roztworem chlorku sodu (0,9% NaCl) czy domowymi inhalacjami parą wodną. Podczas odpoczynku w domu można zwiększyć nawilżenie pomieszczenia również przez rozwieszenie mokrego prania, wilgotnych firanek w oknie lub umieszczenie mokrego ręcznika czy ceramicznego pojemnika z wodą na grzejniku. Wdychanie nawilżonego powietrza (przez nos, który jest naszym naturalnym filtrem i ogrzewaczem powietrza) zwiększa wilgotność górnych oddechowych i pomaga w usuwaniu zalegającej wydzieliny.
Modyfikacja diety
Jeśli pacjent, u którego zdiagnozowano ostre nieżytowe zapalenie krtani, ma również tendencję do objawów zgagi i refluksu po konkretnych produktach (w szczególności tłustych, smażonych i ostrych potraw, czekolady, alkoholu, napojów kofeinowych czy naparów z mięty) w tym czasie powinien ich szczególnie unikać i wprowadzić lekkostrawną dietę z dużą ilością przyjmowanych płynów. Zarzucanie treści żołądkowej może dodatkowo podrażniać błonę śluzową i mimo stosowanego innego leczenia objawy mogą się utrzymywać lub nasilać. W przypadku, gdy u pacjenta leczącego się już na refluksową chorobę przełyku zostaje zdiagnozowanie ostre nieżytowe zapalenie krtani, może okazać się konieczne zwiększenie dawek lub częstsze przyjmowanie leków stosowanych w zaburzeniach wydzielania kwasu żołądkowego.
Palenie papierosów
Palenie papierosów nie tylko nie umożliwi pełnego wyzdrowienia w przypadku zapalenia krtani, ale może też być czynnikiem nasilającym objawy i przyczyniającym się do ich nawracania. Utrzymująca się przez wiele tygodni chrypka, chrząkanie i uczucie pieczenia czy drapania w gardle może być wynikiem częstego narażania błony śluzowej krtani na dym tytoniowy. Wśród nałogowych palaczy występuje też duże prawdopodobieństwo powstawania obrzęków bądź polipów w obrębie tego narządu, a nawet nowotworów.
Zapalenie krtani u dzieci
Jeśli zauważymy niepokojące objawy, świadczące o zapaleniu krtani u dziecka powinno być to niezwłocznie skonsultowane z lekarzem. Zarówno z powodu odmienności położenia jak i budowy anatomicznej krtani u dzieci oraz niewykształconym w pełni mechanizmom układu odpornościowego choroba ta ma zupełnie inny przebieg w porównaniu do osób dorosłych.
Szczególnie narażone na rozwój tego typu zapaleń są dzieci od 6. miesiąca życia do 6. roku życia. W tym okresie narząd krtani nie jest jeszcze w pełni rozwinięty i anatomicznie ułożony jest nieco wyżej. Gdy śluzówka krtani zostanie dotknięta stanem zapalnym rozwija się obrzęk, który jest szczególnie niebezpieczny u dzieci i może prowadzić do trudności z oddychaniem.
Typy zapalenia krtani u dzieci
W praktyce klinicznej rozróżnia się 3 typy ostrego zapalenia krtani:·
- ostre podgłośniowe zapalenie krtani, które przebiega z chrypką, stridorem (świstem/szemerem krtaniowym), „szczekającym” lub „foczym” kaszlem krtaniowym i epizodami duszności;
- zapalenie nagłośni, gdzie przyczyną jest infekcja bakteryjna, a objawami charakterystycznymi jest ból podczas przełykania, wysoka gorączka i ślinotok. Obecnie rzadko diagnozowane ze względu na rozpowszechnienie szczepień przeciwko H.influenzae i umieszczenie ich w Programie Szczepień Ochronnych jako obowiązkowe u dzieci pomiędzy 6. tygodniem a 2. r.ż.;
- zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli, które pierwotnie spowodowane jest infekcją wirusową, jednak z czasem rozwija się nadkażenie bakteryjne jako bardzo rzadko występujące powikłanie ostrego podgłośniowego zapalenia krtani.
W przypadku dzieci, w celu uniknięcia którejkolwiek z wymienionych chorób kluczowa jest profilaktyka. Przede wszystkim należy zadbać o właściwe leczenie każdej infekcji i niepozostawianie żadnych niedoleczonych objawów przeziębienia. Zalecane jest częste wietrzenie pomieszczeń, utrzymanie ich odpowiedniego nawilżenia oraz unikanie narażania dzieci na wszelkie czynniki drażniące, w szczególności dym tytoniowy.
