Co to są leki przeciwzakrzepowe?
Leki przeciwzakrzepowe (antykoagulanty) to substancje, które przez wyłączenie jednego lub kilku czynników krzepnięcia krwi, prowadzą do zahamowania procesu powstawania zakrzepu, który może być przyczyną powikłań groźnych dla życia i zdrowia, na przykład niedokrwienie kończyn, udar mózgu, zawał serca. Najczęściej stosowanymi leki są heparyna (niefrakcjonowana oraz drobnocząsteczkowa) lub antagoniści witaminy K (acenokoumarol i warfaryna). Stosowane w lecznictwie od ponad 70 lat, mimo licznych praktycznych problemów: konieczność indywidualnego doboru dawki i dawkowania, konieczność monitorowania pożądanej siły działania za pomocą laboratoryjnej oceny wydłużenia czasu protrombinowego, długi i nieprzewidywalny czas działania po ostatniej dawce, duża ilość interakcji z innymi lekami oraz z pokarmem, zmienność efektu przeciwzakrzepowego w czasie [1].
Czym są nowe leki przeciwkrzepliwe?
Alternatywą dla leków wymienionych wyżej stały się nowe doustne antykoagulanty – NOAC. Biorąc pod uwagę mechanizmy ich działania, wyróżniamy: inhibitory czynnika X – rywaroksaban (Xarelto), apiksaban (Eliquis), endoksaban (Lixiana) – preparat nie jest dostępny w Polsce, oraz inhibitor II czynnika krzepnięcia – dabigatran (Pradaxa). Leki przeciwzakrzepowe nowej generacji mają szybszy początek i koniec działania oraz w krótszym czasie osiągają maksymalne stężenie w osoczu, co wiąże się z szybciej osiągniętym efektem terapeutycznym. Nowe doustne antykoagulanty są też bardziej stabilnymi lekami, dlatego nie jest wymagane rutynowe monitorowanie parametrów krzepnięcia krwi [2].
Kiedy i jak stosować nowoczesne leki przeciwzakrzepowe?
Najczęściej leki te stosowane są u pacjentów z migotaniem przedsionków z podwyższonym ryzykiem udaru mózgu czy zatoru obwodowego. Drugą grupą pacjentów są osoby z różnymi postaciami choroby żylnej zakrzepowo-zatorowej, czyli zakrzepicą żylną i zatorowością płucną. Trzecia grupa chorych to pacjenci, którzy posiadają mechaniczne protezy w obrębie jam serca. Nowe doustne leki przeciwzakrzepowe mają także zastosowanie u pacjentów z tak zwanym niezastawkowym migotaniem przedsionków. W zastawkowym migotaniu przedsionków, a szczególnie po wszczepieniu mechanicznej protezy zastawkowej w prewencji udaru mózgu nadal stosowane są leki z grupy antagonistów witaminy K, czyli wspomniana wyżej warfaryna i acenokumarol.
Podejmując decyzję o włączeniu nowego doustnego antykoagulantu, należy uwzględnić charakterystykę wybranego leku, wiek pacjenta, masę ciała pacjenta, funkcję nerek, przebyte epizody krwawienia oraz przyjmowane jednocześnie inne leki. Należy również pamiętać o zasadach postępowania w przypadku pominięcia jednej dawki leku. Jeżeli chory ma przyjmować lek co 12 godzin, a od planowanej pory jego zażycia minęło mniej niż 6 godzin, to powinien jeszcze przyjąć pominiętą dawkę.
Jeśli natomiast minęło ponad 6 godzin, to pacjent powinien przyjąć kolejną zaplanowaną dawkę. W przypadku leków podawanych raz na dobę opóźnienie wynoszące mniej niż 12 godzin oznacza konieczność przyjęcia pominiętej dawki, natomiast w przypadku opóźnienia ponad 12-godzinnego pacjent powinien przyjąć już kolejną planowaną dawkę. W przypadku zażycia podwójnej dawki leku stosowanego 2 razy na dobę kolejną dawkę się pomija, zaś w sytuacji przyjęcia podwójnej dawki leku stosowanego raz na dobę kolejna dawka powinna być przyjęta zgodnie z planem [3].
