Jakie są rodzaje świądu skóry?
Wyróżnia się następujące rodzaje świądu:
- świąd powstający w wyniku pobudzenia zakończeń nerwowych w skórze;
- świąd będący wynikiem uszkodzenia neuronów biorących udział w przekaźnictwie sygnału świądowego;
- świąd indukowany przez mediatory świądotwórcze w ośrodkowym układzie nerwowym, bez uszkodzenia dróg nerwowych;
- psychogenny.
Jakie są przyczyny swędzenia skóry?
Skóra może swędzieć z różnych powodów, są to m.in.:
- alergie skórne i pokarmowe;
- gojenie się krostek i zmian w przebiegu chorób infekcyjnych (np. ospy wietrznej);
- cholestatyczne choroby wątroby;
- atopowe zapalenie skóry;
- Ugryzienia i ukąszenia owadów;
- starcze swędzenie skóry po 60 tym roku życia;
- świerzb i wszawica;
- długotrwała terapia sterydowa;
- niedoczynność tarczycy.
Jak wygląda leczenie świądu skóry w różnych przypadkach?
Swędzenie w wyniku alergii i AZS
Bardzo istotna jest diagnoza i poznanie przyczyn świądu skóry, wtedy możliwy jest wybór odpowiedniego leku. W atopowym zapaleniu skóry (AZS) rolę odgrywa komponenta zapalna. Skóra broni się przed podrażniającymi czynnikami i uruchamiają się przeciwzapalne reakcje organizmu. Świąd i atopia są głównymi objawami. Remisja występuje na przemian z okresami gwałtownych nawrotów.
Pomocne w leczeniu AZS są doustne leki antyhistaminowe, czyli przeciwalergiczne, a miejscowo sterydowe.
Ważna jest również właściwa pielęgnacja delikatnej i wysuszonej skóry. Na rynku dostępnych jest wiele dermokosmetyków i wyrobów medycznych, które działają koją i łagodzą suchość i podrażnienia. Wiele postaci tych preparatów można dostosować do wieku czy preferencji pacjenta (żel lub emulsja do mycia, krem lub balsam do ciała albo olejek).
Leki antyhistaminowe
działają one na receptory H1, blokując je i nie dopuszczając do połączenia się z nimi histaminy. Histamina jest silną endogenną substancją powodującą rozszerzenie się naczyń krwionośnych i zwiększającą ich przepuszczalność. Odwracalne zablokowanie jej działania powoduje zmniejszenie reakcji alergicznych jak świąd skóry, zaczerwienienie i obrzęk. Leki przeciwalergiczne należą do pierwszej bądź drugiej generacji leków.
Pierwsza generacja to leki działające na wiele receptorów w organizmie i mają sporo działań niepożądanych, związanych z wpływem na ośrodkowy układ nerwowy. (wywołują senność, znużenie, zaburzenia koncentracji, suchość w jamie ustnej, u osób starszych splątanie, zawroty głowy). Należą do nich: dimenhydrinat, hydroksyzyna, chlorfeniramina, dimetinden i prometazyna.
Druga generacja leków działa dłużej niż pierwsza i jej wpływ na OUN jest mniejszy.
Do tej grupy zaliczamy:
- loratadynę i desloratadynę (Flonidan Dynid);
- cetyryzynę i lewocetyryzynę (Zyrtec, Lirra);
- feksofenadynę (Allegra);
- bilastynę (Clatra);
- ebastynę (Ebastix).
Wiele leków z tej grupy jest już dostępnych bez recepty. Najczęściej przyjmuje się jedną tabletkę na dobę. Leki, które wywołują senność u danej osoby, powinny być przyjmowane wieczorem przed snem.
Miejscowe leki sterydowe
Działają miejscowo przeciwzapalnie. Zalecane są w świądzie skóry oraz w wysypkach, zaczerwienieniu i obrzęku. Największą siłę działania przeciwzapalnego ma klobetazol, mometazon, betametazon, następnie hydrokortyzon i flumetazon. Są one wyłącznie dostępne z przepisu lekarza i mają szerokie zastosowanie. W zaostrzeniach AZS stosuje się silniejsze leki sterydowe, w lżejszych stanach wybiera się te o średniej sile działania. W terapii AZS mogą być one stosowane pod kontrolą lekarza przez bardzo długi czas. Należy pamiętać, by nie stosować ich na uszkodzoną skórę i rany, bowiem hamują one ich gojenie.
Swędzenie przy świerzbowcu
Bardzo silny świąd skóry daje świerzbowiec ludzki, który zagnieżdża się w naskórku, a następnie drąży w nim korytarze. Samica składa w nich jaja. Zwykle od zarażenia mijają 2-3 tygodnie do pojawienia się objawów. W przebiegu tej choroby występuje silny świąd i wykwity skórne. Mają one postać zaczerwienionych plamek i drobnych ranek. Skutecznym lekiem jest iwermektyna (Posela tabletki 3 mg). Zalecana dawka leku to 200 ug na 1 kg masy ciała. Lek stosuje się tylko w przypadku klinicznego potwierdzenia zakażeniem świerzbowcem. W cięższych przypadkach leczenie może być powtórzone po 14 dniach. Znane są przypadki uszkodzenia wątroby podczas stosowania tego leku. Lek nie jest zalecany do stosowania u matek karmiących i kobiet w ciąży.
Miejscowo stosuje się permetrynę (Infectoscab krem 5%). Należy zastosować go na skórę całego ciała. Ważne, aby wszyscy domownicy zastosowali leczenie przeciwświerzbowe. Pościel i bielizna powinny być wyprane w wysokiej temperaturze i wyprasowane. Świerzbowiec potrafi żyć poza organizmem żywiciela nawet do dwóch dni.
Swędzenie skóry w ciąży
Swędzenie skóry w ciąży może mieć różne przyczyny. Jeśli dotyczy biustu, lub skóry w okolicy brzucha może mieć związek z rozciągającą się skórą w tym obszarze. Pomagają masaże skóry naturalnymi olejkami przez cały okres ciąży.
Kolejną jedną z najczęściej występujących przyczyn świądu skóry jest odczyn alergiczny. Warto skonsultować z lekarzem dolegliwości. Lekami doustnymi pierwszego wyboru w ciąży jest loratadyna i cetyryzyna. Są to leki przeciwhistaminowe, które zniwelują uczucie swędzenia.
Przed zastosowaniem doustnych leków warto zastosować emolienty, przesuszona skóra również może swędzieć. Preparaty nawilżające i przywracające natłuszczenie są całkowicie bezpieczne zarówno dla matki jak i dziecka [1].
Swędzenie skóry a zaburzenia hormonalne
Zaburzenia hormonalne takie jak choroby tarczycy, przytarczyc, czy cukrzyca mogą powodować występowanie swędzenia skóry. Choroby te często są źródłem zmian skórnych. Czasami to właśnie na ich podstawie dokonujemy diagnozy zaburzeń hormonalnych. Sam świąd nie jest charakterystyczną cechą żadnej z chorób, jednak może pojawić się przy wielu z nich.
Swędzenie skóry, a tarczyca i przytarczyce
Zdecydowanie najczęściej spośród chorób układu hormonalnego świąd występuje w zaburzeniach pracy tarczycy i przytarczyc. Zmiany skórne, jakie temu towarzyszą, wyglądają następująco:
- niedoczynność tarczycy: skóra jest chłodna i ma zmniejszone przekrwienie, przez co przyjmuje blady odcień. Wobec tego może swędzieć i się wysuszać. Mogą pojawić się zmiany śluzowate w obrębie dłoni.
- niedoczynność przysadki: skóra jest znacznie cieńsza, przez co uwidaczniają się zmarszczki.
- pierwotna nadczynność przytarczyc: występuje świąd i przewlekła pokrzywka [2]
Świąd skóry a choroby wątroby
Świąd skóry jest szczególnie nasilony w przebiegu cholestazy wewnątrzwątrobowej, a więc gdy występuje problem z wytwarzaniem żółci i kwasy tłuszczowe gromadzą się w hepatocytach, zaburzając funkcjonowanie wątroby. Świąd skóry występuje z reguły w nocy, doświadczają go również kobiety z niewydolnością wątroby przed wystąpieniem miesiączki.
Vasosan S to lek zawierający w 1 gramie granulatu 740 mg cholestyraminy. Warunkiem skuteczności leku jest cholestaza niecałkowita. Lek należy do grupy żywic jonowymiennych, wiąże kwasy tłuszczowe w jelicie cienkim w nierozpuszczalne kompleksy, wydalane z kałem, przez co zapobiega ich ponownemu wchłonięciu do krwi i obniża ich stężenie. Działa przeciwświądowo i jest dobrze tolerowana ze względu na owocowy smak. Należy jednak pamiętać o zachowaniu co najmniej dwugodzinnej przerwy podczas stosowania cholestyraminy i innych leków czy też posiłku.
Jakie są kremy na swędzącą skórę?
Wiele dermokosmetyków ze względu na swój skład i unikalną konsystencję znalazło zastosowanie w miejscowym leczeniu świądu skóry.
Świąd skóry głowy towarzyszy często chorobom dermatologicznym takim jak: AZS, łupież, łupież pstry, łojotokowe zapalenie skóry, łuszczyca. W walce z tymi dolegliwościami pomocne są preparaty zawierające działający przeciwgrzybiczo: ketokonazol, cyklopiroxolamina, mocznik, kwas salicylowy, a także dziegieć sosnowy czy ditranol (cygnolina) i ichtiol stosowany w recepturze aptecznej. Działają one przeciwzapalnie, przeciwświądowo i złuszczająco, a także nawilżająco.
La roche Posay Lipikar Baume AP+ to produkt występujący w formie balsamu regenerującego i kremu myjącego zawierający Microresyl-kompleks naturalny działający na ograniczenie wzrostu niepożądanej flory bakteryjnej, a także masło karite o działaniu regenerującym i niacynamid o działaniu przeciwzapalnym i zmniejszającym zaczerwienienie i świąd skóry.
Dexeryl zawiera substancje nawilżające i natłuszczające, zmniejsza suchość i podrażnienia. Bardzo dobrze tolerowany. Występuje w formie kremu do twarzy i ciała oraz żelu pod prysznic.
Jakie są domowe sposoby na swędzenie skóry?
Oprócz dostępnych leków działanie zmniejszające świąd ma schładzanie skóry zimnymi okładami i kompresami. Są one dostępne w formie żelowych opatrunków, które dłużej trzymają chłodniejszą temperaturę.
Mentol jako składnik leków robionych w postaci maści działa chłodząco, przez co daje uczucie znieczulenia i łagodzi świąd. Ma również działanie antyseptyczne. Stosuje się go w postaciach leku o działaniu przeciwbakteryjnym i przebiegających z bólem oraz pieczeniem i świądem.
Podsumowanie
Bez względu na przyczyny występującego świądu skóry zmniejszenie dolegliwości skórnych jest możliwe. Na rynku aptecznym istnieje cała gama produktów do pielęgnacji skóry i leczenia tej uciążliwej dolegliwości. W wyborze odpowiedniego preparatu z pewnością pomoże farmaceuta. W leczeniu skórnych dolegliwości ogromne znaczenie ma systematyczność aplikowania leków i stosowanie się do zaleceń lekarza.
