Węgiel aktywny — co to jest?
Węgiel aktywny (synonimy: węgiel chłonny, carbo medicinalis, carbo activatus, carbo adsorbens) to substancja będąca amorficzną postacią węgla, która powstaje podczas niepełnego spalania materii organicznej. W trakcie różnych procesów dochodzi do powstania licznych porów, dzięki czemu końcowy produkt osiąga dużą powierzchnię całkowitą w małej objętości [1]. Węgiel aktywny charakteryzuje się zdolnością do wiązania niektórych substancji chemicznych.
Jak działa węgiel aktywny?
Węgiel aktywny wiąże na swojej powierzchni związki, które nie zostały jeszcze wchłonięte w układzie pokarmowym — stąd ważne jest jego jak najszybsze podanie po spożyciu toksyny. Najlepszemu wiązaniu ulegają substancje niezjonizowanie, z tego powodu węgiel lepiej adsorbuje substancje rozpuszczalne w tłuszczach niż w wodzie. Węgiel nie ulega wchłanianiu z przewodu pokarmowego [1,3].
Od czego zależy efektywność wiązania toksyny do węgla chłonnego? Oprócz charakteru chemicznego związku ważny jest stosunek pomiędzy ilością wolnej toksyny, a już utworzonego kompleksu węgiel aktywny-toksyna. Wynika z tego, że im więcej przyjętego węgla, tym teoretycznie — efektywność adsorpcji substancji toksycznej lepsza [3].
Kiedy stosować węgiel aktywny?
Główne zastosowanie omawianej substancji związane jest ze schorzeniami układu pokarmowego, takimi jak:
- niestrawność i wzdęcia,
- biegunki,
- zatrucia lekami i związkami chemicznymi [2].
Niestrawność i wzdęcia
W przypadku niestrawności i wzdęć węgiel można podawać dorosłym i dzieciom od 12. roku życia. Dawka jednorazowa wynosi od 800 mg do 1200 mg węgla aktywnego kilka razy na dobę. Maksymalny okres terapii bez konsultacji z lekarzem to 7 dni [2].
Biegunki
Biegunki mogą być leczone przy użyciu węgla u dorosłych i dzieci od 12. roku życia. Podaje się wtedy jednorazowo 4 g substancji, a dawkę można powtórzyć kilkakrotnie w ciągu doby. Maksymalny okres terapii bez konsultacji z lekarzem to 2 dni [2]. (czytaj więcej: Jakie są przyczyny i jak leczyć zatrucie pokarmowe?)
Jak przyjmować leki z węglem?
Podstawowy mechanizm działania węgla chłonnego oparty jest na jego dużej powierzchni całkowitej. W aptekach substancja występuje w tabletkach lub kapsułkach w ilości od 150 mg do 300 mg, dlatego jednorazowo należy przyjąć od kilku do nawet 20 tabletek.
Jeśli węgiel aktywny występuje w postaci tabletek, to najlepiej je rozgnieść i zawiesić w wodzie. Kapsułki będą bardziej komfortowe, gdyż po ich otwarciu, zawartość można wsypać do wody. Węgiel aktywny najlepiej mieszać z wodą w stosunku 1 część węgla na 2 części wody.
Dostępne preparaty
Tabletki
W aptekach możemy znaleźć następujące preparaty:
- Węgiel aktywowany Colfarm — 150 mg.
- Carbo medicinalis VP — 300 mg. W przypadku tego produktu zastosowano dodatek sacharozy, dlatego, zamiast rozprowadzać tabletki w wodzie, można je rozgryźć.
Kapsułki
W przypadku kapsułek wybór jest bardziej różnorodny:
- Oleofarm Węgiel aktywowany carbon — 150 mg.
- Węgiel leczniczy Microfarm — 200 mg (kapsułki twarde).
- Węgiel leczniczy VP — 200 mg (kapsułki twarde).
- DOZ Węgiel aktywny — 150 mg.
- Carbo Activ Vita — 150 mg.
Węgiel aktywny na zatrucie?
Carbo medicinalis może być stosowany również przy zatruciach lekami i innymi związkami chemicznymi. Nie wolno natomiast prowadzić takiej terapii samemu. W przypadku zatruć należy podać duże ilości węgla chłonnego, najlepiej przez zgłębnik, który należy potem usunąć z przewodu pokarmowego [2].
Dawkowanie rekomendowane przedstawia się następująco:
- Dzieci
- do 1. roku życia — 10-25 gramów lub 0,5-1 g/kg masy ciała.
- od 1. do 12. roku życia — 25-50 gramów lub 0,5-1 g/kg masy ciała.
- Dzieci od 12. roku życia i dorośli — 25-100 gramów [4].
5 zasad podczas stosowania węgla aktywnego
1. Czas podania
Węgiel chłonny należy przyjąć jak najszybciej to możliwe — najlepiej do 1 godziny po spożyciu toksyny. Efektywność terapii jest wtedy największa. Im później podamy węgiel aktywny, tym większa część substancji chemicznej ulegnie wchłonięciu do organizmu. W pewnym badaniu przeanalizowano, jak czas podania węgla wpływa na obniżenie ilości substancji chemicznej w organizmie pacjenta. Wykazano, że przyjęcie węgla aktywnego do 30 minut po spożyciu toksyny, obniża jej poziom w ustroju o około 70% (względem braku zastosowania węgla). Jeśli węgiel zostanie podany do 1 godziny, to poziom ulegnie obniżeniu już tylko o około 35% [3,5].
Natomiast węgiel aktywny można podać nawet do 4 godzin po przyjęciu substancji toksycznej, jeśli przyjęto bardzo dużą ilość toksyny, lek o przedłużonym uwalnianiu lub substancję, która opóźnia pasaż jelitowy [5].
2. Stan pacjenta
Węgiel aktywny można podawać jedynie pacjentom świadomym i zdolnym do współpracy. Węgiel aktywny, szczególnie podczas podawania wielokrotnego, może podrażnić układ pokarmowy i generować wymioty, dlatego jeśli pacjent nie ma prawidłowych odruchów, należy zastosować intubację. Inne przeciwwskazania to:
- trudności z połykaniem,
- ryzyko wystąpienia drgawek,
- zaburzenia pasażu jelitowego,
- jakiekolwiek urazy, krwawienia lub obecność wrzodów w układzie pokarmowym,
- nawracające i powtarzające się wymioty,
- zatrucie benzyną lub olejami [3,5-6].
3. Węgiel aktywny to odtrutka nieswoista
Węgiel aktywny jest odtrutką nieswoistą. Pomaga usunąć wiele toksyn z organizmu, jednak nie jest rozwiązaniem idealnym. Jeśli istnieje odtrutka swoista na przyjętą toksynę, czyli substancja, której działanie jest skierowane tylko i wyłącznie na nią, to lepiej skorzystać z takiego rozwiązania [3].
4. Węgiel aktywny nie jest odtrutką idealną
Należy pamiętać o tym, że węgiel chłonny nie wiąże wszystkich substancji toksycznych. Przykłady związków, które ulegają adsorpcji na węglu to:
- amfetamina,
- salicylany, np. kwas acetylosalicylowy (Aspirin Cardio, Polopiryna S, Acard),
- atropina,
- barbiturany (np. Luminalum, Luminalum Unia),
- benzodiazepiny (np. Lorafen, Relanium, Estazolam TZF),
- digoksyna (Digoxin Teva),
- dekstrometorfan (Acodin, Tussi Drill, Tussidex),
- paracetamol (Apap),
- teofilina (Euphyllin long, Theospirex retard),
- rycyna,
- strychnina,
- muskaryna,
- akonityna,
- kolchicyna.
Węgiel nie działa natomiast na substancje, takie jak:
- alkohole (etanol, metanol),
- sole nieorganiczne, np. NaCl,
- metale i ich związki nieorganiczne (np. lit),
- kwasy i zasady [5].
5. Węgiel aktywny i działania niepożądane
Niestety z racji dużych właściwości adsorpcyjnych, związek będzie zmniejszał wchłanianie również normalnie stosowanych leków. Podczas terapii nie należy przyjmować innych leków minimum 2 godziny przed lub po przyjęciu węgla aktywnego.
Węgiel nie ulega wchłanianiu z przewodu pokarmowego, dlatego będzie zabarwiał stolec na czarno. Nie jest to działanie, którym należy się przejmować.
Działania niepożądane po spożyciu węgla nie są bardzo poważne i dotyczą głównie zaburzeń żołądkowo-jelitowych, takich jak: wymioty, biegunka czy zaparcia (czytaj więcej: Zaparcia — jak je wyleczyć i przeciwdziałać?) [2].
Węgiel aktywny zawsze jest obecny w mojej apteczce. To bardzo dobry lek. Polecam każdemu.
Artykuł napisany zwięźle i na temat, węgiel jest genialnym i naturalnym wynalazkiem natury
węgiel mam w domu zawsze jest idalny przy odtruciach nie wchłania się do organizmu a niczym miotła wymiata toksyny i wszelkie wirusy z przewodu,
Czy można połknąć całą kapsułkę, bo w artykule jest napisane, że trzeba wysypać zawartość do wody.
Przy dużych ilościach kapsułek, które należy przyjąć, ich otwarcie i połączenie z wodą w celu zrobienia zawiesiny będzie raczej wygodniejszą formą niż połykanie, np. kilkunastu kapsułek osobno. Natomiast raczej nie powinno być wpływu na efektywność działania leku po klasycznym połknięciu. Kapsułki dość szybko ulegną rozpadowi.
Bardzo dziękuję za odpowiedź. Czy węgiel pomaga przy Zespole Jelita Drażliwego?
IBS to skomplikowana przypadłość, dlatego ciężko stwierdzić, który preparat będzie najlepszy. Dużo zależy od objawów i konkretnej sytuacji. Początkowo powinno zacząć się od leczenia dietetycznego oraz poznania konkretnych alergenów pokarmowych. Często pomaga dieta low FODMAP.
Węgiel mógłby tutaj znaleźć zastosowanie, np. do leczenia biegunki, ALE nie jest rekomendowany w wytycznych. Rekomendowanym preparatem przeciwbiegunkowym jest loperamid.
prosze sprobowac olejek oregano PURE. 2x dziennie po 5 kropli na oleju bazowym , mozna popic woda . Jest palacy, wiec nie mozna zazywac bez rozcienczenia. Olejek mozna przyjmowac przez 2 tygodnie pozniej zrobic przerwe i powtórzyc kurację Wspaniale pomaga na rewolucje w jelitach i wycisza proble, Oczywiscie diete nalezy zachowac- zadnych cukrów !
Ja stosuje regularnie od ponad roku i wszystko jest ok
Czy na prawdę mam przyjąć 10 tabletek na raz? Brzmi to absurdalnie i boje się ze cos źle zrozumiałam
Niestety tak się powinno węgiel stosować. Duża dawka zapewnia dużą powierzchnię absorpcji niepożądanego związku na powierzchni węgla. Dlatego, aby lek działał efektywnie trzeba przyjąć odpowiednią dawkę. Warto go też rozkruszyć przed podaniem i zawiesić w wodzie, aby przyspieszyć proces.
Witam czy można stosować węgiel na zatrucie wodą morską? Syn lat 10 natykał się wody podczas kąpieli i wymiotuje i raz też miał Biegunkę?
Można, chociaż w przypadku dziecka raczej bardziej polecałbym nifuroksazyd, ze względu na mniejszą objętościowo ilość leku potrzebną na 1 dawkę.
Kupiłam węgiel activ Colfarm zalecana dawka dzienna to 1 tabletka, przeważnie była to dawka ok. 5-8 tabl. czy ten węgiel jest mocniejszy choć zawartość węgla to 150mg Czy 1 tabl pomoże?
1 tabletka dziennie to zbyt mała ilość węgla leczniczego. Zalecam stosowanie zgodnie z informacjami w artykule oraz zapoznanie się z ulotką informacyjną.
Czy węgiel pomoże odtruć organizm po wypiciu zepsutej wody która śmierdziała zgniłymi jajami . Woda była oryginalnie zakręcona ,ale leżała w aucie przez całe wakacje .
Pewności nigdy nie ma czy dana terapia poskutkuje, ale w tym przypadku można spróbować to zastosować. Ewentualnie nifuroksazyd / tasectan.
Zadaje pytanie i opisujecie wszystko ale brakuje informacji kiedy go brać.. Rano na Czo czy po jedzeniu..
Węgla nie powinno się stosować przed, w trakcie lub bezpośrednio po jedzeniu, bo może to obniżyć jego zdolność chłonną i działanie. Myślę, że będzie go najlepiej przyjąć tak około 2 godziny przed lub po posiłku.
Witam
Jaką dawke węgla mam podać 10 latkowi przy grypie żołądkowej ( wegiel w tabletkach colfarm ). Ile razy dziennie? czy rozpuścić w wodzie ? czy ma ja ssać?
Węgiel aktywny najlepiej rozkruszyć (jeśli jest w tabletkach) lub wysypać z kapsułek i zawiesić w wodzie. Taką zawiesinę należy wypić. Przy biegunkach zaleca się jednorazowo przyjąć około 4g węgla i można to powtórzyć co kilka godzin.
Jednak osobiście dla dziecka w przypadku grypy żołądkowej polecałbym raczej inny środek, np. Smecta albo Tasectan. Będzie to korzystniejsze ze względu na objętość przyjmowanego leku. Węgiel, aby faktycznie zadziałał, musi być spożywany w sporych ilościach.
Oprócz tego proszę pamiętać o dobrym nawodnieniu, np. elektrolitami, bo przy grypie żołądkowej najważniejsze jest, aby nie dopuścić do odwodnienia.
Dziękuję za odpowiedź. Pozdrawiam