Biegunka ostra, przetrwała i przewlekła
Do rozwoju biegunki dochodzi w wyniku upośledzenia prawidłowego wchłaniania substancji bądź nasilenia wydzielania wody i elektrolitów zarówno w jelicie cienkim, jak i grubym. W zależności od czasu trwania objawów wyróżniamy biegunkę ostrą (trwającą poniżej 2 tygodni), przetrwałą (od 14 do 29 dni) oraz przewlekłą. Ta ostatnia może utrzymywać się ponad 30 dni i w większości przypadków jest spowodowana zakażeniem układu pokarmowego, zespołem jelita drażliwego, chorobą zapalną jelit, a nawet nowotworem okrężnicy.
Przyczyną biegunki (zarówno ostrej, jak i przewlekłej) mogą być leki – szczególnie te, które pobudzają motorykę przewodu pokarmowego. Są to m.in. bisakodyl (Dulcobis, Bisacodyl VP), antrazwiązki (Alax, Radirex Max, Xenna Extra, Figura 1), a także inne środki przeczyszczające. Jednak biegunka bywa również naturalną konsekwencją przyjmowania niektórych antybiotyków, leków obniżających ciśnienie krwi, a nawet preparatów przeciwdepresyjnych (np. sertralina, citalopram, escitalopram) oraz przeciwbólowych (np. ibuprofen, ketoprofen, etorykoksyb). W takich sytuacjach mamy do czynienia najczęściej z biegunką osmotyczną lub sekrecyjną charakteryzującymi się m.in. wydalaniem wodnistych stolców.
Z kolei w przypadku nieprawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego (np. trzustki, wątroby, jelit) może dojść do rozwoju biegunki tłuszczowej lub zapalnej. Pamiętajmy jednak, że przyczyn biegunki może być naprawdę całe mnóstwo – właśnie z tego powodu warto skonsultować się z lekarzem, który poszerzy diagnostykę i tym samym pomoże uporać się z tą uciążliwą dolegliwością [1]
Jakie są przyczyny biegunki?
Biegunka infekcyjna
Najczęstszą przyczyną ostrej biegunki infekcyjnej są bakterie (np. E. coli, Salmonella), wirusy (adenowirusy, rotawirusy), a niekiedy także pasożyty (np. Entamoeba histolytica). Leczenie ma charakter objawowy. W tym przypadku konieczne jest nawadnianie chorego – możemy w tym celu użyć wody lub gotowych preparatów hipoosmotycznych zawierających glukozę oraz elektrolity (np. Orsalit, Hipp ORS, Gastrolit, Dicoflor Elektrolity). Płyny podajemy często, ale małymi porcjami (najlepiej schłodzone), zwłaszcza wtedy, gdy biegunce towarzyszą wymioty .
Nie zapominajmy o zastosowaniu probiotyku, który nie tylko skraca czas trwania objawów, ale również zagęszcza stolec i zmniejsza ogólną liczbę wypróżnień. W trakcie biegunki infekcyjnej najlepiej sprawdzają się szczepy Lactobacillus rhamnosus GG (Lacidofil, Lakcid, Dicoflor). Nieco mniej skuteczne w leczeniu ostrej biegunki infekcyjnej okazują się preparaty zawierające Saccharomyces boulardii (Enterol, Dierol), jednak w połączeniu z doustnym płynem nawadniającym przynoszą oczekiwane rezultaty w stosunkowo krótkim czasie [2, 3].
Biegunka poantybiotykowa
Biegunka należy do ścisłej „czołówki” działań niepożądanych wywołanych kuracją antybiotykową. Szacuje się, że występuje nawet u ok. 10-40% dzieci zarówno w trakcie, jak i po zakończeniu leczenia. Probiotyki mają za zadanie chronić jelita przed wyjałowieniem i zapobiec rozwojowi biegunki poantybiotykowej. Wśród najbardziej skutecznych mikroorganizmów wymienia się drożdżaki z gatunku Saccharomyces boulardii (Enterol, Dierol), a także bakterie Lactobacillus rhamnosus (Lacidofil, Lakcid, Dicoflor, Acidolac Baby, Floractin), Lactobacillus bulgaricus oraz Lactobacillus acidophilus (LaciflorStrong). Preparaty te warto przyjmować nie tylko w czasie trwania kuracji antybiotykowej, ale również przez 1-2 tygodnie od jej zakończenia [3, 4] .
Biegunka podróżnych
Biegunka podróżnych to tak naprawdę cały zespół symptomów, które wynikają z zakażenia drobnoustrojami obecnymi w wodzie pitnej lub żywności (niekiedy także zmianą diety). Dolegliwość tego typu dotyka najczęściej osoby podróżujące do regionów o stosunkowo niskim standardzie sanitarnym oraz higienicznym (zwłaszcza w klimacie gorącym). Choć czynnikiem sprawczym są zwykle bakterie, patogeneza choroby jest ściśle zależna od obszaru geograficznego. I tak, wśród najczęstszych zakażeń obserwuje się infekcje szczepami E. coli, Salmonella spp., a także Shigella spp oraz Campylobacter spp.
Leczenie polega na wdrożeniu antybiotyków (azytromycyna, ryfaksymina) lub chemioterapeutyków (lewofloksacyna, cyprofloksacyna, ofloksacyna). Nie zapominajmy również o ważnej roli „dobrych” mikroorganizmów. Wykazano, że przyjmowanie probiotyków (w szczególności Saccharomyces boulardii, np. Enterol) zarówno kilka dni przed wyjazdem, jak i w trakcie jego trwania, znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia biegunki podróżnych [5].
Biegunka wywołana zespołem jelita drażliwego
IBS, czyli zespół jelita drażliwego to przewlekłe schorzenie obejmujące zarówno jelito cienkie, jak i grube. Charakterystycznym objawem jest ból brzucha, któremu towarzyszą uporczywe zaparcia lub biegunki. Wśród szczepów uważanych za najbardziej skuteczne w leczeniu zespołu jelita drażliwego wymienia się m.in. Bifidobacterium infantis, Bifidobacterium lactis, a także Lactobacillus plantarum (Sanprobi IBS) [6, 7] .
