Co to jest depresja?
Depresja jest powszechnym zaburzeniem zdrowia psychicznego, zaliczanym do zaburzeń nastroju. Szacuje się, że około jedna trzecia pacjentów zgłasza się do lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej z powodu różnorodnych zaburzeń psychicznych, spośród których najczęstszymi są zaburzenia snu, depresja oraz zaburzenia lękowe. W klasyfikacji międzynarodowej ICD-10, depresja jest definiowana jako stan, w którym pacjent cierpi z powodu obniżonego nastroju, utraty zainteresowań i zdolności do cieszenia się, zmniejszenia energii prowadzącego do wzmożonej męczliwości i zmniejszonej aktywności. Najczęściej stosowanymi obecnie lekami na depresję są leki z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), jednak nie wszyscy pacjenci ze zdiagnozowaną depresją uzyskują poprawę po podawaniu leków z tej grupy [1, 2].
Jakie są nowe leki przeciwdepresyjne?
Esketamina jako lek przeciwdepresyjny nowej generacji
Ketamina to lek, który od wielu lat stosowany jest jako środek znieczulający. Jedna z jego form: S-esketamina (SPRAVATO), została zatwierdzona przez Europejską Agencję Leków (EMA — European Medicines Agency) w 2019 r. do stosowania w postaci aerozolu do nosa u pacjentów z depresją lekooporną (brak odpowiedzi na leczenie przy użyciu dwóch kolejnych leków przeciwdepresyjnych należących do różnych grup) i depresją, która wymaga natychmiastowego leczenia.
Leczenie z użyciem esketaminy jest nowoczesną metodą leczenia. Mechanizm działania tego leku (w przeciwieństwie do innych leków) polega oddziaływaniu na receptor NMDA, co przyczynia się do zwiększenia uwalniania glutaminianu – najważniejszego przekaźnika chemicznego w mózgu, przez co ma wpływ na większą liczbę komórek nerwowych w tym samym czasie. Efektem tego jest poprawa funkcji obszarów mózgu odpowiedzialnych za regulację nastroju i zachowań emocjonalnych. Spravato to dozownik z areozolem do nosa. Jeden dozownik zawiera 28 mg esketaminy. Podczas każdej sesji pacjent otrzymuje od 1 do 3 dozowników, a dawka ustalana jest indywidualnie – najczęściej jest to 56 mg (2 dozowniki). O czym należy pamiętać przed podaniem leku?
- Unikać jedzenia 2 h przed podaniem leku;
- Unikać leków podawanych do nosa na 1 h przed podaniem leku;
- Unikać picia płynów na 30 minut przed podaniem leku.
Leczenie przy użyciu leku Spravato niestety nie jest refundowane. Na całkowity koszt leczenia składają się porady lekarskie, opieka po podaniu leku oraz sam lek.
Inne leki przeciwdepresyjne nowej generacji
W roku 2022 Agencja Żywności i Leków (FDA – Food and Drug Administration) zatwierdziła kolejny nowoczesny lek w terapii depresji. Lek zawiera dwie substancje: dekstrometorfan (antagonista receptora NMDA oraz agonista receptora sigma-1) oraz bupropion (słaby inhibitor wychwytu zwrotnego dopaminy i noradrenaliny), a jego nazwa handlowa to AUVELITY. Niestety w obecnej chwili dostępny jest tylko dla pacjentów na terenie Ameryki. Polscy pacjenci posiadają dostęp do leku WELLBUTRIN, który w swoim składzie zawiera bupropion.
Kolejnym kandydatem, który może stać się lekiem dostępnym w grupie leków przeciwdepresyjnych (szczególnie w depresjach poporodowych oraz w dużych zespołach depresyjnych) jest zuranolon – będący obecnie pod oceną. Mechanizm działania tego leku polega na przywracaniu połączeń między receptorami GABA-A, które ulegają uszkodzeniu właśnie w przebiegu depresji.
