Niedobór żelaza jest najczęstszym niedoborem pojedynczego pierwiastka u dzieci. Jeżeli utrzymuje się odpowiednio długo i dochodzi do wyczerpania zapasów tkankowych, rozwija się niedokrwistość z niedoboru żelaza. Szczyt zwiększonego zapotrzebowania organizmu na żelazo przypada między 6. a 20. miesiącem życia dziecka, a następnie w okresie dojrzewania. Niedobory tego pierwiastka stwierdza się u 7-38% dzieci w wieku 1-2 lat [1].
Jak niedobór żelaza może wpłynąć na rozwój dzieci?
Wyniki badań wskazują, że niedobór żelaza w okresie niemowlęcym może istotnie wpłynąć na rozwój psychomotoryczny. Dzieci, u których rozpoznano niedobór żelaza lub niedokrwistość z powodu niedoboru żelaza w okresie niemowlęcym, cierpiały na zaburzenia zachowania i gorsze wyniki w ocenie funkcji poznawczych w wieku szkolnym. Co więcej, suplementacja żelaza w 1. roku życia przynosi korzyści dzieciom z niedoborem żelaza lub niedokrwistością, ponieważ w okresie szybkiego rozwoju ośrodkowego układu nerwowego niedobór tego pierwiastka istotnie zaburza metabolizm w neuronach, wytwarzanie neurotransmiterów, mielinizację oraz funkcjonowanie pamięci. Dlatego żelazo dla niemowląt jest tematem, którym warto się zainteresować [1].
Jak rozpoznać niedobór żelaza u dzieci? Objawy
Głównymi objawami niedoborów żelaza lub niedokrwistości są:
- osłabienie oraz łatwa męczliwość;
- upośledzenie koncentracji i uwagi, a także trudności szkolne;
- bóle i zawroty głowy;
- kołatanie serca, duszności;
- bladość skóry i śluzówek wewnątrz jamy ustnej i/lub spojówek;
- słaby apetyt [1,2].
Ile żelaza potrzebują dzieci?
Jeżeli u dziecka nie stwierdzono niedoboru żelaza, nie należy suplementować tego pierwiastka. Donoszone zdrowe niemowlęta mają wystarczające zapasy żelaza na pierwsze 4-6 miesięcy życia. Starsze niemowlęta, które ukończyły 6. miesiąc życia, potrzebują około 11 mg żelaza/kg masy ciała na dobę. Jest to czas, w którym do diety malucha zaczyna się wprowadzać pokarmy stałe, dlatego warto pamiętać, aby w codziennym jadłospisie dziecka uwzględnić pokarmy bogate w żelazo. U starszych dzieci całkowite zapotrzebowanie na żelazo powinno pochodzić z diety. Maluchy między 1. a 3. rokiem życia potrzebują 5,8-9 mg żelaza/kg masy ciała na dobę, między 4. a 8. rokiem życia ilość ta wynosi 6,1-10 mg, a 10-13 latkowie potrzebują go 8-11 mg [3].
Kiedy należy stosować żelazo u dzieci?
Wskazaniami bezwzględnymi do suplementacji żelaza są dzieci:
- urodzone przedwcześnie;
- urodzone o czasie z małą masą urodzeniową (2000–2500 g);
- z ciąż mnogich;
- ze zmniejszonym stężeniem Hb w okresie noworodkowym;
- narażone na straty krwi w okresie okołoporodowym;
- matek z niedokrwistością podczas ciąży.
Natomiast do wskazań względnych należą:
- nawracające zakażenia układu oddechowego i pokarmowego;
- okres szybkiego wzrostu;
- upośledzone łaknienie;
- skłonność do krwawień/obfite miesiączki u dziewczynek w okresie pokwitania;
- dzieci z nadwagą lub otyłością [1,3].
Jakie preparaty z żelazem są dostępne w aptece?
Wybierając odpowiedni preparat z żelazem dla dzieci, warto postawić na lek, nie zaś suplementy diety. Można nabyć także witaminy z żelazem dla dzieci. Status leku jest gwarantem jakości i bezpieczeństwa.
Żelazo dla dzieci na receptę — lek:
- Ferrum Lek syrop: 1 ml syropu zawiera 10 mg żelaza w postaci kompleksu wodorotlenku żelaza(III) z polimaltozą.
Żelazo dla dzieci bez recepty — lek:
Obecnie na rynku nie istnieje żaden lek w formie łatwej do podania dzieciom (czyli żelazo do picia), który można kupić bez przepisu lekarza. Dostępne są wyłącznie tabletki:
- Ascofer w formie tabletek powlekanych. 1 tabletka zawiera 23,2 mg żelaza (Fe (II)).
Suplementy diety i żywność specjalnego przeznaczenia medycznego — płyny, roztwory i krople doustne:
- Innofer, zawiesina doustna: 1 ml zawiesiny zawiera 20 mg żelaza w stanie wolnym;
- Innofer Baby, zawiesina doustna: 1 ml zawiesiny 10 mg żelaza w stanie wolnym;
- ActiFerol Fe, krople doustne: 5 kropli zawiera 2,5 mg żelaza (difosforan żelaza (III), (pirofosforan żelaza (III));
- DICOFer Start, krople: 1 ml zawiera 10 mg żelaza (pirofosforan żelaza).
Suplementy diety i żywność specjalnego przeznaczenia medycznego — saszetki:
- Olimp Chela-Ferr Easy: 1 saszetka zawiera 30 mg żelaza (diglicynian) oraz 40 mg witaminy C;
- Actiferol Fe: 1 saszetka zawiera 7/15/30 mg żelaza (pirofosforan żelaza);
- Actiferol Fe Start: 1 saszetka zawiera 7 mg żelaza (pirofosforan żelaza), a także 1,4 mg witaminy B6, 2,5 µg witaminy B12, 20 mg witaminy C, 200 µg kwasu foliowego;
- Dicofer Junior: 1 saszetka zawiera 30 mg żelaza (pirofosforan żelaza) oraz 80 mg witaminy C.
Jak naturalnie podnieść poziom żelaza u dziecka?
Aby naturalnie podnieść poziom żelaza u dziecka, istnieje kilka strategii żywieniowych, które mogą być pomocne:
- Włącz do diety składniki bogate w żelazo: Pomocne mogą być produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak mięso, drób, ryby i jaja, które zawierają żelazo hemowe. Ważne jest również spożywanie pokarmów roślinnych bogatych w żelazo niehemowe, takich jak szpinak, brokuły, soczewica, fasola czy pełnoziarniste produkty zbożowe.
- Dodaj witaminę C: Witamina C zwiększa przyswajalność żelaza roślinnego. Możesz dodać do posiłków owoce takie jak cytrusy, kiwi, truskawki, maliny oraz warzywa takie jak papryka czerwona, brokuły lub natkę pietruszki.
- Unikaj produktów, które mogą hamować wchłanianie żelaza: Niektóre produkty, takie jak kawa, herbata oraz nabiał, mogą ograniczać wchłanianie żelaza. Dlatego warto ograniczyć spożycie tych produktów w pobliżu posiłków bogatych w żelazo.
