Co to jest półpasiec?
Półpasiec jest to choroba wywoływana przez wirusa Varicella-zoster (Varicella zoster virus, VZV). Znajduje się on w wydzielinie pęcherzyków znajdujących się na skórze, przez co kontakt z tą wydzieliną jest zakaźny i może powodować ospę wietrzną u osób, które nie są na nią uodpornione. Na szczęście wirus jest wrażliwy na czynniki zewnętrzne i nie pozostaje aktywny zbyt długo poza ustrojem (ciężko się zarazić poprzez kontakt na ubraniach czy przedmiotach) [1].
Półpasiec — przyczyny. Skąd się bierze ta choroba?
Czynniki ryzyka zachorowania na półpaśca mogą obejmować wiek oraz obniżoną odporność. Osoby w wieku 50 lat i starsze mają większe ryzyko zachorowania na półpaśca. Dodatkowo niektóre sytuacje mogą prowadzić do osłabionej odporności, co zwiększa ryzyko wystąpienia półpaśca. Należą do nich choroby przewlekłe, takie jak rozsiane nowotwory, białaczki i chłoniaki, zakażenie ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV), a także leczenie immunosupresyjne, takie jak stosowanie glikokortykosteroidów lub leków przeciwnowotworowych [8].
Jakie są objawy półpaśca?
Półpaśca wywołuje ten sam wirus, który po przejściu ospy wietrznej pozostaje do końca życia w formie utajonej, w komórkach zwojowych korzeni grzbietowych rdzenia kręgowego i zwojach nerwów czaszkowych. Jego objawy są następujące:
- gdy dojdzie do znacznego spadku odporności np. u osoby w podeszłym wieku, zakażonej wirusem HIV czy poddającej się leczeniu immunosupresyjnemu, wirus może reaktywować się jako półpasiec;
- najczęściej pierwszymi objawami półpaśca jest ból (okolicę nerwu rdzeniowego), przeczulica, mrowienie, drętwienie, złe samopoczucie czy gorączka;
- po 3-4 dniach pojawia się wysypka w postaci rumieniowatych plamek przechodzących w grudki i pęcherzyki wypełnione przezroczystym, jasnożółtym płynem, układające się zazwyczaj wzdłuż międzyżebrzy, zwykle po jednej stronie ciała;
- półpasiec może wystąpić również w okolicach nerwu trójdzielnego (powieki, czoło, spojówki, rogówka oczy) lub nerwu twarzowego (niedowład mięśni twarzy, wykwity w obrębie ucha, zaburzenia smakowe);
- z reguły zmiany zanikają po około dwóch tygodniach [1,2].
Czy półpasiec sam przejdzie?
Półpasiec trwa najczęściej od 2 do 4 tygodni. Leczenie znacznie zmniejsza nasilenie i czas trwania objawów. Z tego względu u zdrowych pacjentów najczęściej nie wymaga on leczenia przyczynowego.
Aczkolwiek może on pozostawić po sobie różne powikłania, takie jak przewlekły ból neuropatyczny, zapalenie mózgu czy porażenie nerwów obwodowych i ośrodkowych. Chociażby z tych względów warto podjąć jego leczenie [2,3].
Jak leczyć półpaśca?
- przeciwbólowo stosuje się przeważnie dostępne bez recepty paracetamol np. Apap lub niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak, chociażby ibuprofen np. Ibuprom;
- w przypadku wystąpienia bardzo silnych bóli lekarz może przepisać lek na receptę np. tramadol np. Tramal;
- miejsca zmienione chorobowo należy codziennie dokładnie myć i osuszać, jednocześnie unikając tarcia;
- lekarz może zdecydować o podaniu acyklowiru doustnie np. Hascovir lub dożylnie np. Aciclovir Jelfa, jako maść nie jest zalecany poza przypadkiem, kiedy zmiany dotyczą okolic oczu;
- należy pamiętać, że przeciwko ospie wietrznej i półpaścowi można się zaszczepić, dlatego warto pamiętać o takiej możliwości profilaktyki [1,2].
Najlepsza maść na półpaśca — co kupisz w aptece?
Variderm 10 mg + 10 mg + 300 mg/g pasta na skórę, lek bez recepty
Vratizolin 30 mg/g krem, lek bez recepty
Aciclovir Ziaja 50 mg/g krem, lek bez recepty
Pudroderm zawiesina na skórę, lek bez recepty
Jak dbać o skórę w trakcie półpaśca?
Aby pielęgnować skórę w trakcie półpaśca, warto przyjąć kilka ważnych środków ostrożności:
- Unikaj drapania i pocierania zmian skórnych. Może to prowadzić do powstawania blizn i zakażeń wtórnych.
- Zachowaj higienę osobistą. Regularnie myj ręce, aby uniknąć rozprzestrzeniania wirusa na inne części ciała lub na innych ludzi.
- Unikaj noszenia przylegających i ciasnych ubrań. Stosuj luźne i przewiewne materiały, aby zapewnić wentylację skóry.
- Unikaj czynników, które mogą nasilać swędzenie, jak gorąca kąpiel, wysokie temperatury i wilgotność.
- Stosuj odpowiednie maści lub kremy łagodzące świąd i zapobiegające podrażnieniom skóry. Możesz skonsultować się z dermatologiem, który zaleci odpowiednie leki przeciwwirusowe i produkty pielęgnacyjne.
Jakie mogą być powikłania półpaśca?
Choroba ta może prowadzić do powikłań, zwłaszcza u osób starszych, posiadających osłabiony układ immunologiczny, a także u osób z niektórymi chorobami przewlekłymi. Najczęstszym powikłaniem półpaśca jest neuralgia postherpetyczna, czyli ból pozostały po zagojonej chorobie. Inne powikłania to zapalenie rogówki, porażenie mięśni oddechowych, zapalenie mózgu, udaru mózgu oraz zapalenie płuc. W niektórych przypadkach półpasiec może prowadzić nawet do śmierci.
Leczenie półpaśca — podsumowanie
Z reguły półpasiec nie wymaga hospitalizacji czy specjalnego leczenia. Pacjenci dostają doustne leki przeciwwirusowe oraz towarzyszące leki przeciwbólowe. Czasami stosuje się również preparaty łagodzące swędzenie i inne podobne dolegliwości. Czy w takim razie warto używać jakiejś maści? Na rynku są dostępne kremy, pudry czy pasty na skórę, które mogą pomóc złagodzić objawy i przyspieszyć leczenie. Jednakże nie powinny one zastąpić leczenia zaordynowanego przez lekarza. W razie występowania uciążliwych objawów warto poradzić się lekarza, który dobierze najlepszy preparat. Nie powinno lekceważyć się półpaśca, bo może on doprowadzić do poważnych powikłań.
