leki-orange

Czym i jak płukać zatoki?

Prosty przewodnik po samodzielnym płukaniu zatok w domu

Irygacja nosa jest jedną z opcji leczenia objawów ostrych infekcji w górnych drogach oddechowych. Jest możliwa do przeprowadzenia w domu przy pomocy powszechnie dostępnych w aptekach zestawów. Pomimo dobrej skuteczności i prostoty wykonania budzi opory u niektórych osób. Czy słusznie?

Czym należy płukać zatoki?

Płukanie jam nosa wykonane roztworem soli fizjologicznej rozrzedza katar i pomaga wypłukać go na zewnątrz. Wypłukuje też drażniące alergeny.  

Płukanie zatok można wykonać samodzielnie w domu. U niemowląt namiastkę płukania nosa wykonuje się dosłownie kropelką — dwiema soli fizjologicznej z ampułki. U starszych dzieci i u dorosłych nos można nawilżyć i delikatnie przepłukać izotonicznym roztworem soli morskiej w sprayu.  Najlepsze efekty daje jednak przepłukiwanie nosa dużą ilością soli fizjologicznej przy pomocy specjalnej butelki. Wykazuje ono korzystne efekty w ostrych infekcjach górnych dróg oddechowych, a także w przewlekłym zapaleniu zatok przynosowych i jest jednym ze sposobów leczenia tych chorób według wytycznych europejskich [1,2].

Do płukania zatok nie powinno się stosować ani soli hipertonicznej, ani środków powierzchniowo czynnych, ani leków np. mukolitycznych, sterydowych czy antybiotyków, ze względu na dużą ilość działań niepożądanych [3]. Roztwór izotoniczny i sól fizjologiczna charakteryzują się takim samym stężeniem soli (NaCl) jak w tkankach. Płukanie nosa takimi roztworami jest uznawane za bezpieczne, chociaż sporadycznie zdarzały się przypadki podrażnienia lub krwawienia z nosa.  Hipertoniczny roztwór soli ma wyższe stężenie NaCl niż w tkankach, lepiej rozrzedza zalegającą wydzielinę, ale ma silniejsze działanie drażniące. 

Irygacje jam nosowych mogą być wykonane w domu, samodzielnie. Mogą stanowić jedyne leczenie np. w katarze bądź mogą stanowić leczenie uzupełniające np. w katarze siennym czy zapaleniu zatok przynosowych [1,2,4]. 

Irigasin, Fixsin czy Clinsin — co wybrać do płukania zatok?

Produkty do płukania zatok w domowych warunkach mają w Polsce statusy wyrobów medycznych. Oznacza to, że nie wywierają działania farmakologicznego w ścisłym tego słowa znaczeniu, a powodują złagodzenie objawów, wykorzystując zjawiska fizyczne. W naszym przypadku w sposób mechaniczny następuje wypłukanie bakterii, wirusów, alergenów, pyłków i zalegającego śluzu, nawilżenie błon śluzowych i w ten sposób przygotowanie śluzówki do aplikacji leków.

Produkty dostępne są w formie zestawu: butelka do wykonania irygacji roztworem i saszetki z solą, w ilości odpowiedniej dla objętości butelki danego producenta. W sprzedaży są także zapasowe saszetki uzupełniające. Jako sól wykorzystany jest zwykle chlorek sodu spełniający wymagania Farmakopei Europejskiej. Zestawy i saszetki występują pod różnymi nazwami handlowymi, np. Irigasin, Fixsin, Clinsin. 

Kiedy nie wolno płukać zatok?

Irygacji zatok nie należy wykonywać w następujących sytuacjach: 

  • producenci nie zalecają produktów do płukania zatok u dzieci poniżej 4. roku życia,
  • w przypadku krwawień z nosa,
  • przynajmniej 2 doby po operacji nosa,
  • w przypadku całkowitego zatkania nosa uniemożliwiającego wypłynięcie roztworu,
  • w infekcji z zatkaniem i zapaleniem ucha;
  • po operacji ucha należy skonsultować się z lekarzem i nie stosować irygacji zatok na własną rękę,
  • w nadwrażliwości na chlorek sodu [5].

Jak zrobić płukanie zatok?

Dla dorosłych przeznaczone są zestawy z butelkami 240 ml, w wersji Junior (dla dzieci powyżej 4. roku życia) butelki mają 120 ml. 

Według zaleceń producentów jedna saszetka chlorku sodu wystarczy do wykonania izotonicznego roztworu, natomiast z dwóch saszetek otrzymujemy roztwór hipertoniczny. Najlepsza do wykonania roztworu będzie letnia, przegotowana woda. Należy unikać zbyt gorącej oraz zbyt zimnej wody.  

Jak prawidłowo wypłukać zatoki w domu?

Butelki do irygacji wykonane są z tworzywa odpowiednio miękkiego, aby móc ścisnąć butelkę i wcisnąć roztwór soli do otworu nosa. Jedna butelka jest przeznaczona do użytku jednej osoby. Po wykonaniu irygacji nie należy przyjmować pozycji leżącej przynajmniej przez godzinę.

Instrukcja płukania zatok:

  1. wlać do butelki odpowiednią ilość wody, do poziomu oznaczonego kreską;
  2. wsypać jedną (dla uzyskania roztworu izotonicznego) lub dwie saszetki  (dla uzyskania roztworu hipertonicznego), w zależności od potrzeb lub zaleceń lekarza;
  3. dokładnie wymieszać roztwór;
  4. pochylić się lekko do przodu nad zlewem;
  5. przyłożyć końcówkę aplikatora butelki do otworu nosowego, ścisnąć butelkę i wprowadzić pod ciśnieniem roztwór do dziurki nosa;
  6. oddychać swobodnie, wtedy roztwór wypłynie drugim otworem nosowym;
  7. powtórzyć czynności dla drugiego otworu nosa;
  8. niewykorzystaną część roztworu wylać [5].
Omawiane produkty
Brak przypisanych produktów.
Omawiane schorzenia
Ostre zapalenie zatok to krótkotrwały stan zapalny lub obrzęk tkanki wyściełającej zatoki. Częstą przyczyną tej choroby jest przeziębienie lub alergia. Może być także spowodowana przez infekcję bakter…
Ostry nieżyt nosa to stan, w którym błona śluzowa nosa jest podrażniona i powoduje takie objawy, jak kichanie, świąd, przekrwienie nosa oraz nadmierną produkcję śluzu. Może mieć różne przyczyny, ale n…
Omawiane substancje
Chlorek sodu to chemiczna nazwa soli kuchennej. Sód jest elektrolitem, który reguluje ilość wody w organizmie. Sód odgrywa również rolę w impulsach nerwowych i skurczach mięśni. Jest stosowany do l…
Podsumowanie
SubstancjeChlorek sodu
SchorzeniaOstre zapalenie zatok,
Ostry nieżyt nosa
KategoriaKatar,
Przeziębienie i grypa,
Zatoki
TematyLeczenie kataru,
Leki domowej roboty
AutorDorota Cieślak
Ostatnia aktualizacja8 miesięcy temu
Data publikacji18.01.2022
Bibliografia5 źródeł