leki-orange

Dlaczego chemioterapia powoduje nudności i wymioty?

Jak leczyć wymioty po chemioterapii?

Bardzo częstym i uciążliwym działaniem niepożądanym po chemioterapii są wymioty i nudności. Zaburzenia bardzo mocno obniżają jakość życia pacjenta, a mogą być też dla niego niebezpieczne ze względu, np. na zaburzenia elektrolitowe. Jak leczyć wymioty po chemioterapii?

Dlaczego chory na raka wymiotuje?

Wymioty i nudności są jednymi z obaw wymienianych przez pacjentów poddawanych chemioterapii. Te przykre dolegliwości towarzyszą nawet 40 % leczonych. Jednak pojawia się pytanie, dlaczego chory na raka wymiotuje? Pomijając aspekt nowotworu, który w zależności od jego rodzaju może wywołać takie dolegliwości, wymioty i nudności są efektem zastosowanych leków przeciwnowotworowych. Leki przeciwnowotworowe mogą pobudzać receptory i drogi przewodnictwa nerwowego, które są odpowiedzialne za powstawanie efektu wymiotów i nudności [1].

Co w takim razie należy zrobić, aby zmniejszyć te nieprzyjemne efekty uboczne leków? Czy istnieją skuteczne, domowe sposoby na nudności po chemioterapii? Jakie leki przeciwwymiotne przy chemioterapii powinno się stosować? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w dalszej części artykułu.

Czy zawsze po chemioterapii są wymioty?

Nudności i wymioty to bardzo częsty efekt uboczny chemioterapii, jednak nie każdy lek ma taki sam potencjał emetogenny. Leki przeciwnowotworowe zostały sklasyfikowane w 4 grupy w zależności od prawdopodobieństwa pojawienia się wymiotów.

Często potencjał emetogenny zależy też od dawki zastosowanego leku. Im wyższa, tym ryzyko wystąpienia wymiotów wzrasta [1].

Wymioty po chemioterapii.

Leki przeciwwymiotne przy chemioterapii

Leki przeciwwymiotne i przeciwnudnościom przy chemioterapii możemy podzielić na trzy główne grupy:

  • antagoniści receptorów serotoninowych 5-HT3.
  • Glikokortykosteroidy.
  • Antagoniści receptora NK1 [1,2].

Antagoniści receptora 5-HT3

Do tej grupy leków należą zwyczajowo nazywane “setrony”, czyli leki takie jak:

  • ondansetron (np. Atossa, Zofran, Ondansetron Accord/Kabi),
  • palonosetron (np. Aloxi, Palonosetron Accord),
  • granisetron (Sancuso),
  • dolasetron.

Jedną z przyczyn pojawiania się nudności i wymiotów jest wzrost uwalniania serotoniny pod wpływem leków przeciwnowotworowych. Serotonina pobudza receptory charakterystyczne dla niej, co wywołuje wymioty. Setrony blokują te receptory i hamują powstawanie odruchu wymiotnego [3]. Ondansetron należy do leków I generacji o znacznie krótszym okresie półtrwania niż leki II generacji, takie jak palonosetron. Z tego można wnioskować, że palonosetron będzie działał dłużej. Natomiast oba leki są skuteczne w przeciwdziałaniu wymiotom po chemioterapii [1]. Ondansetron wskazany jest przy lekach przeciwnowotworowych o średnim działaniu emetogennym. Stosuje się go zwykle około godzinę przed rozpoczęciem chemioterapii. Dawkę 8 mg przyjmuje się dwa razy na dobę do 5 dni. Lek można stosować u dzieci  odpowiednią modyfikacją dawki [3]. Palonosetron przeznaczony jest głównie do stosowania przy lekach o silnym potencjale emetogennym. Ze względu na dłuższy czas półtrwania lek podaje się najczęściej 1 raz na tydzień. Jest wskazany u dorosłych [4].

Kortykosteroidy

Setrony są bardzo dobrymi lekami, ale niezbyt radzą sobie z hamowaniem opóźnionych w czasie wymiotów i nudności. Tutaj znacznie lepiej działa glikokortykosteroid – deksametazon [2]. Natomiast sam deksametazon stosuje się niezbyt często. Częściej podaje się go razem z innymi lekami przeciwwymiotnymi, aby zwiększyć ich efekt działania [2]. Deksametazon nie jest pozbawiony działań niepożądanych charakterystycznych dla innych sterydów, takich jak hiperglikemia, wzrost masy ciała lub zaburzenia żołądkowo-jelitowe, jednak pojawiają się one najczęściej dopiero po dłuższym stosowaniu [1].

Antagoniści receptora NK1

Trzecia grupa leków przeciwwymiotnych w chorobie nowotworowej to antagoniści receptora NK1, tacy jak:

  • aprepitant (np. Emend, Aprepitant Stada/Mylan/Sandoz/Accord),
  • fosprepitant,
  • rolapitant [1,2].

W Polsce z powyższych leków dostępny jest aprepitant. Leki te najczęściej stosuje się w terapii łączonej razem z setronami i deksametazonem [1]. Do najczęstszych działań niepożądanych tych leków należą zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zmęczenie i podwyższenie enzymów wątrobowych [1].

Inne leki przeciwwymiotne

Do leczenia wymiotów stosuje się także inne leki, np.:

  • antagoniści receptorów dopaminowych, np. metoklopramid lub prochlorperazyna.
  • benzodiazepiny,
  • marihuana medyczna [1,2].

Który lek przeciwwymiotny przy chemioterapii jest najlepszy?

Jakie leki przeciwwymiotne w chorobie nowotworowej są najlepsze? W odpowiedzi na to pytanie warto oprzeć się na wynikach metaanalizy Cochrane.

Najlepszym połączeniem wydaje się być leczenie przeciwwymiotne złożone z następujących leków:

  • aprepitant + granisetron + deksametazon.

Alternatywnie można stosować schemat złożony z aprepitantu, ondansetronu i deksametazonu [5]. Takie wnioski nasuwają się po analizie danych statystycznych, jednak autorzy metaanalizy podkreślają, że ciężko jest jednoznacznie określić najlepsze połączenie leków przeciwwymiotnych przy chemioterapii [5].

Jakie są domowe sposoby na nudności przy chemioterapii?

Leki  przeciwwymiotne będą najskuteczniejsze przy wymiotach i nudnościach przy chemioterapii, jednak czy istnieją domowe sposoby na nudności przy chemioterapii? Najlepszym, domowym sposobem na nudności przy chemioterapii będzie imbir lekarski (Zingiber officinalae). Badania pokazują, że jest lepszy niż inne preparaty pochodzenia roślinnego. Natomiast wyniki badań nie są zgodne co do skuteczności imbiru. Jedne wskazują na niewielką poprawę i redukcję nudności, natomiast inne nie znajdują różnić pomiędzy imbirem a placebo [1,2]. FDA stwierdza, że spożywanie do 4 g imbiru lekarskiego dziennie jest bezpiecznie. W większości badań chorzy przyjmowali od 1 g do 4 g imbiru na dobę [2].

Omawiane produkty
Brak przypisanych produktów.
Omawiane schorzenia
Wymioty to odruch obronny organizmu. Broni się on przed potencjalnym zatruciem substancjami pochodzącymi z zewnątrz. Wymioty to po prostu gwałtowny wyrzut treści pokarmowej z żołądka i ewentualnie z j…
Omawiane substancje
Aprepitant jest lekiem stosowanym w leczeniu nudności i wymiotów związanych z chemioterapią. Substancja ta działa poprzez blokowanie receptorów neurokininy-1 w mózgu.
Deksametazon jest syntetycznym kortykosteroidem stosowanym w leczeniu stanów zapalnych i alergicznych. Substancja ta działa przeciwzapalnie, przeciwalergicznie i immunosupresyjnie.
Dolasetron to substancja lecznicza stosowana w leczeniu nudności i wymiotów związanych z chemioterapią oraz pooperacyjnie. Działa poprzez blokowanie receptorów serotoninowych w ośrodkowym układzie ner…
Fosprepitant to substancja lecznicza stosowana w terapii przeciwwymiotnej u pacjentów poddawanych chemioterapii. Działa poprzez blokowanie receptorów neurokininy-1, które są odpowiedzialne za wywoływa…
Granisetron to substancja lecznicza stosowana w leczeniu nudności i wymiotów związanych z chemioterapią oraz radioterapią. Działa poprzez blokowanie receptorów serotoninowych w ośrodkowym układzie ner…
Metoklopramid zwiększa skurcze mięśni w górnej części przewodu pokarmowego. Przyspiesza to tempo, w jakim żołądek opróżnia się do jelit. W preparatach występuje w postaci chlorowodorku metoklopramidu…
Ondansetron blokuje działanie substancji chemicznych w organizmie, które mogą wywoływać nudności i wymioty. Lek ten jest stosowany w celu zapobiegania nudnościom i wymiotom, które mogą być spowo…
Palonosetron jest stosowany u dorosłych w celu zapobiegania nudnościom i wymiotom spowodowanym zabiegiem chirurgicznym lub otrzymaniem leku w leczeniu raka (chemioterapia). Palonosetron jest stosowan…
Rolapitant to substancja lecznicza stosowana w leczeniu nudności i wymiotów związanych z chemioterapią. Działa poprzez blokowanie receptorów neurokininy-1 w mózgu.
Podsumowanie
SubstancjeAprepitant,
Deksametazon,
Dolasetron,
Fosprepitant,
Granisetron,
Marihuana medyczna,
Metoklopramid,
Ondansetron,
Palonosetron,
Prochlorperazyna,
Rolapitant
SchorzeniaWymioty
KategoriaUkład pokarmowy
TematyChoroba nowotworowa,
Leki przeciwwymiotne
AutorDawid Hachlica
Ostatnia aktualizacja8 miesięcy temu
Data publikacji12.05.2023
Bibliografia5 źródeł