Salicylany to organiczne związki chemiczne. W ich grupie można wyróżnić zarówno estry, jak i sole kwasu salicylowego. W naturze występują przede wszystkim w warzywach i owocach, ziołach i przyprawach, jak również w herbacie, winie i piwie. Nie można nie wspomnieć o salicylanach stosowanych w lecznictwie. Charakteryzują się przeciwbólowym i przeciwzapalnym działaniem, co sprawia, że są szeroko stosowane w różnego rodzaju terapii. Ich powszechność sprawia, że osoby cierpiący na nadwrażliwość na salicylany muszą z uwagą dobierać składniki swojego codziennego jadłospisu. Ich sposób żywienia określa wówczas dieta aspirynowa [1,2].
Dieta bez salicylanów — kto powinien ją stosować?
Dieta aspirynowa przeznaczona jest głównie dla tych pacjentów, u których zdiagnozowano nadwrażliwość na niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Są one pochodnymi salicylanów, dlatego zakłada się, że dieta bez ich udziału powinna przynieść zadowalające zdrowotne rezultaty. U pacjentów z nadwrażliwością na salicylany, stosowanie NLPZ lub spożywanie dużej ilości salicylanów w diecie, może powodować następujące objawy:
- pokrzywkę i obrzęk naczynioruchowy;
- przewlekłe zapalenie zatok przynosowych z powikłaniami w postaci polipów;
- zaostrzenie przebiegu astmy oskrzelowej i nieżytu nosa;
- zaostrzenie przebiegu przewlekłej pokrzywki.
Dieta bez salicylanów nie jest przeznaczona dla wszystkich pacjentów z nadwrażliwością na NLPZ. Jej wdrożenie należy rozważyć u tych osób, u których współistnieje choroba układu oddechowego lub skóry [1,3].
Jak często występuje uczulenie na salicylany?
Nadwrażliwość na salicylany, w tym aspirynę i inne NLPZ, w ogólnej populacji wynosi 0,3-0,6%. Tymczasem w grupie dorosłych, u których zdiagnozowano astmę oskrzelową, problem ten dotyczy aż 3-21% osób. Co ciekawe, nadwrażliwość na salicylany występuje częściej u kobiet, niż u mężczyzn. Fakt, że nadwrażliwość ta głównie dotyczy pacjentów cierpiących na astmę, dieta salicylanowa często jest określana także mianem diety dla astmatyka [4].
Na czym polega dieta aspirynowa?
Dieta aspirynowa to rodzaj łatwostrawnej diety eliminacyjnej. Polega na ograniczeniu spożywania produktów bogatych w salicylany, przy jednoczesnym odstawieniu leków zawierających tę grupę związków. Salicylany znajdują się w wielu warzywach, owocach i innych produktach żywnościowych, dlatego każdy pacjent stosujący dietę niskosalicylanową powinien zapoznać się z listą „produktów zakazanych” [3].
Jakich produktów należy unikać na diecie bez salicylanów?
Pacjenci stosujący dietę aspirynową powinni unikać następujących produktów żywnościowych:
- owoce: jabłka, jeżyny, wiśnie, winogrona, porzeczki, truskawki, brzoskwinie, morele, śliwki, maliny;
- warzywa: brokuły, cykoria, ogórki, pomidory, rzodkiew, szpinak, oliwki;
- orzechy: migdały, ziemne, brazylijskie, makadamia, pistacjowe, włoskie, kokosowe;
- zioła: mięta, tymianek, estragon, rozmaryn, szałwia, oregano, koper, majeranek, bazylia;
- przyprawy: anyż, cynamon, kminek, gałka muszkatołowa, musztarda, kurkuma;
- napoje: kawa, herbata, cola-cola;
- inne: miód, lukrecja, cukierki miętowe, sosy pomidorowe i produkty drożdżowe, ocet winny i jabłkowy.
Jakich leków przeciwbólowych nie mogą stosować osoby uczulone na salicylany?
Co więcej, stosowanie diety bez salicylanów wymaga także unikania przyjmowania leków z grupy NLPZ. Wśród nich wyróżnia się leki zawierające m.in.:
- kwas acetylosalicylowy: Aspirin, Acard, Polocard, Polopiryna C, Polopiryna Max, Etopiryna, Upsarin, Coffepirine;
- ibuprofen: Ibuprom, Ibum, Nurofen, Metafen, Mig 400;
- naproksen: Apo-napro, Naxii, Nalgesin, Aleve;
- diklofenak: Voltaren Express Forte, Voltaren Acti Forte, Diclac 75 Duo, Diclac 50;
- ketoprofen: Ketonal Active, Ketonal Sprint;
- deksketoprofen: Dextin, Dexak [2,5].
Jakie są bezpieczne produkty na diecie aspirynowej?
Lista „produktów zakazanych” – jak widać powyżej — jest naprawdę obszerna, ale spokojnie — równocześnie istnieje szereg składników, które mogą być bezpiecznie spożywane na diecie aspirynowej. Są to m.in.:
- produkty zbożowe: pieczywo, ziarna zbóż — proso, gryka, żyto, owies, pszenica, orkisz, ryż;
- warzywa: biała odmiana ziemniaków obrana ze skórki, biała i zielona kapusta, seler, fasolka z puszki bez dodatków cukru i soli;
- owoce: gruszki obrane ze skórki, banany, granat, papaja, mango;
- bakalie: orzechy laskowe, orzechy nerkowca, mak, słonecznik;
- produkty mleczne: mleko, biały ser, jogurt naturalny;
- napoje: niegazowana woda mineralna, słaba herbata, kawa bezkofeinowa, mleko ryżowe, mleko sojowe;
- przyprawy: sól morska, sos sojowy, szafran;
- inne: cukier, syrop klonowy, olej słonecznikowy tłoczony na zimno [2,6].
Pacjenci stosujący dietę aspirynową powinni zwrócić szczególną uwagę na jakość kupowanych produktów. Ważne, aby pochodziły one ze sprawdzonych źródeł. Warzywa i owoce są bowiem często sztucznie nawożone, co może istotnie wpływać na zawartość salicylanów.
