Co to jest ganglion?
Ganglion to torbiel galaretowata tworząca się w okolicy stawu o wyglądzie guzka. Jest to na szczęście łagodna i często bezobjawowa zmiana, może być wielkości ziarenka grochu albo nawet orzecha włoskiego. Częściej dotyka kobiet, w szczególności pomiędzy 20 a 40 rokiem życia. Najczęściej tworzy się w okolicy nadgarstka, dokładnie w grzbietowej powierzchni nadgarstka, ale może powstać również w innych częściach ciała. Wewnątrz guzka znajduje się galaretowaty płyn w obrębie ścięgien oraz torebek stawowych. Co ważne, nawet po dłuższym czasie, ganglion nie rozwija się w nowotwór. Początkowo jest miękki, następnie ze względu na zastój płynu w torbieli, zaczyna twardnieć. Nie powinno się go jednak zaniedbywać i ignorować, ponieważ zlekceważenie tego schorzenia często prowadzi do powikłań, takich jak niedowład mięśni czy ograniczenie ruchliwości stawów [1].
Dlaczego powstaje ganglion ?
- przy normalnym obciążeniu stawów nic się nie dzieje;
- do powstawania ganglionu dochodzi w przypadku przeciążeń, urazów i przewlekłych stanów zapalnych stawów;
- produkcja płynu w stawach otaczających nadgarstek jest nadmierna, co w konsekwencji tworzy uwypuklenie w postaci torbieli, a guz nie przebija skóry;
- narażone są w szczególności osoby, które są narażone na znacznie obciążenia stawów np. podczas dźwigania przedmiotów lub wykonywania powtarzalnych ruchów;
- szczególnie narażeni są wioślarze, kierowcy zawodowi, sportowcy czy programiści;
- powstanie ganglionu jest związane w szczególności z przeciążeniami, urazami, zapaleniem ścięgien mięśni nadgarstka i torebek stawowych [2].
Jak zdiagnozować ganglion?
- można go rozpoznać na podstawie wywiadu i obserwacji pacjenta;
- potwierdzenie ganglionu i odróżnienie od innych schorzeń takich jak np. zapalenie stawów czy zespół cieśni nadgarstka, można otrzymać wykonując badania takie jak rezonans magnetyczny (MRI), USG czy RTG [1].
Jakie są objawy ganglionu?
- torbiele są twarde, ale można je przesuwać pod skórą;
- najczęściej pojawia się w okolicy nadgarstka, rzadziej na stopie, kolanie czy palcach;
- guzek powiększa się po wysiłku, a następnie zmniejsza po pewnym czasie;
- okolica guzka może być wrażliwa na dotyk i powodować dyskomfort;
- w przypadku ganglionu nadgarstka nawet delikatne ruchy nadgarstkiem mogą powodować ból, dodatkowo ruchy ręką mogą być mocno ograniczone;
- może dochodzić do wystąpienia stanów zapalnych;
- ze względu na nacisk guzka na małe nerwy, może dochodzić do zaburzeń czucia w okolicy ganglionu;
- w skrajnych przypadkach może dochodzić do niedowładu mięśni [1,2].
Jak zapobiegać powstawaniu ganglionu?
- robić regularne przerwy w czasie pracy z komputerem i stosować myszkę, a nie touchpad;
- w czasie wolnym robić ćwiczenia rozciągające;
- unikać uprawiania sportu obciążającego stawy ręki, kolana i stopy bez kompleksowej rozgrzewki;
- zarazem trening nie powinien być zbyt forsowny;
- najlepiej wzmocnić mięśnie wszystkich partii ciała,co poprawi postawę i zredukuje napięcie obszarów narażonych na powstanie ganglionu [1].
Jak leczyć ganglion?
- zdarzają się przypadki, że ganglion zanika samoistnie;
- należy udać się do lekarza, aby potwierdzić diagnozę i otrzymać leczenie;
- lekarz może wykonać zabieg aspiracji – nakłucie torbieli i odessanie znajdującego się w środku płynu;
- lekarz może również zalecić leczenie kortykosteroidami;
- w początkowym stadium guz może nawet samoistnie zniknąć jeżeli ograniczy się ruchy ręką i założy specjalną szynę lub stabilizator;
- w przypadku nawracających zmian konieczne może być operacyjne usunięcie ganglionu;
- operacja obarczona jest jednak ryzykiem i może doprowadzić do powikłań, takich jak infekcje, obrzęk dłoni, blizny, krwiaki, uszkodzenia nerwów i ścięgien czy sztywność stawów.
- po operacji ważna jest odpowiednia rehabilitacja, odciążanie ręki;
- stosowane są kinezyterapia (zwiększa zakres ruchu stawu i poprawia jego stabilizację), magnetoterapia, laseroterapia, ultradźwięki, jonoforeza – (zmniejszają ból) czy kinesiotaping (przyspiesza regenerację stawu) [1].
Czym smarować ganglion nadgarstka?
- maści i żele przeciwbólowe zawierające niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak ibuprofen np. Ibuprom sport żel, czy w przypadku silnego bólu ketoprofen, np. Ketonal żel (dostępny na receptę);
- torbiel galaretowata jest zazwyczaj efektem stanu zapalnego toczącego się w nadgarstku, dlatego preparaty miejscowe z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi mogą zmniejszyć stan zapalny i zwiększyć szansę wchłonięcia się ganglionu;
- często stosowane są stabilizatory i opaski uciskowe np. Futuro Sport stabilizator czy Pani Teresa opaska elastyczna [1,2].
Ganglion nie jest groźną chorobą i ma charakter łagodnej zmiany. Niekiedy potrafi sam zniknąć, po zastosowaniu odpowiedniej profilaktyki. Z drugiej strony potrafi również mocno utrudniać życie, nawracać albo prowadzić do groźnych powikłań, tego względu nigdy nie powinien być bagatelizowany. W wielu przypadkach pomagają zwykłe maści przeciwbólowe i fizjoterapia, jednak w niektórych sytuacjach potrzebna jest interwencja chirurgiczna.
