Czym są meduzy?
Meduzy należą do jamochłonów, parzydełkowców i mają charakterystyczny kształt dzwonu lub parasola. Dzięki galaretowatej budowie mogą swobodnie się unosić na wodzie. Dysponują parzydełkami, które służą do zdobywania pożywienia i obrony. Wewnątrz takiego parzydełka występuje długa wić, która może być wystrzelona i wbić się z dużą siłą np. w skórę człowieka i wstrzyknąć toksynę [1].
Poparzenie przez meduzę — czy jest niebezpieczne?
Większość Polaków nie zdaje sobie sprawy, jak niebezpieczne mogą być oparzenia spowodowane przez meduzy. Jest to związane w głównej mierze z faktem, że nad Bałtykiem czy nad Morzem Śródziemnym nie występują meduzy mogące zabić człowieka (chociaż te występujące na południu Europy są zdecydowanie bardziej jadowite). Z reguły kończy się na lekkim bólu i reakcji alergicznej (która może być jednak groźna dla zdrowia). Sytuacja wygląda inaczej chociażby w Australii, gdzie występują toksyczne gatunki meduz, mogące przy pomocy toksyn z łatwością zabić człowieka [2].
Jak nie zostać oparzonym przez meduzę?
Aby uniknąć oparzenia przez meduzę, należy przestrzegać kilku zasad:
- nie łamać zakazów kąpieli, jeśli pojawia się informacja o możliwości wystąpienia meduz w danym miejscu;
- pod żadnym pozorem nie dotykać meduz dryfujących w wodzie ani wyrzuconych na ląd;
- nie pływać w wodzie tuż po sztormie (można ulec poparzeniu przez pływające w wodzie, niewidoczne fragmenty meduz);
- w trakcie kąpieli, nurkowania czy nawet brodzenia w wodzie warto mieć założone odpowiednie obuwie, pianki neoprenowe nakładane na strój kąpielowy, dzięki czemu większa część ciała będzie chroniona przed poparzeniem [1,2].
Jakie są objawy oparzenia meduzy?
W przypadku poparzenia przez meduzę, rodzaj i siła objawów zależy przede wszystkim od rodzaju meduzy, która była za nie odpowiedzialna. Z reguły jednak pojawiają się następujące objawy:
- silny, utrzymujący się nawet przez kilka dni piekący ból w miejscu oparzenia;
- obrzęk i zaczerwienienie tego miejsca (mogą wystąpić płytkie wylewy krwi);
- pęcherze lub wysypka na skórze;
- rzadziej występują objawy ogólne, takie jak wymioty, nudności czy skurcze mięśni;
- w przypadku groźniejszych rodzai meduz lub wielokrotnych poparzeń dużej powierzchni skóry może dojść do reakcji alergicznej z dusznościami, utratą świadomości czy wstrząsem anafilaktycznym [1,3].
Co zrobić po oparzeniu meduzy?
Gdy dojdzie już do oparzenia przez meduzę, należy postępować według poniższych zasad:
- w przypadku zauważenia meduz należy niezwłocznie wyjść z wody, aby nie doszło do większej ilości poparzeń;
- pod żadnym pozorem nie wolno drapać, pocierać czy nawet dotykać miejsca oparzenia, aby nie rozprzestrzeniać jadu na większą powierzchnię ciała;
- niezwłocznie należy polać to miejsce octem kuchennym, który zahamuje rozprzestrzenianie się jadu i jednocześnie zneutralizuje ten obecny już na skórze;
- po dokładnym przemyciu skóry octem należy usunąć widoczne na skórze różowe lub fioletowe nitki (parzydełka) za pomocą pęsety lub innego przedmiotu chroniącego przed poparzeniem (nie wolno tego robić gołą ręką);
- następnie, aby jak najbardziej zminimalizować uszkodzenie skóry, należy moczyć poparzone miejsca ciepłą wodą (43–45℃) przez ok. 20-45 minut;
- pod żadnym pozorem nie powinno się płukać poparzonych miejsc słodką lub słoną wodą, moczem czy robić zimnych okładów (te działanie ułatwiają rozprzestrzenianie się toksyn i prowadzą do większego podrażnienia skóry);
- w przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów należy jak najszybciej wezwać pomoc medyczną;
- można zastosować niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak ibuprofen np. Ibum lub nienależący do tej grupy paracetamol np. Apap, aby zmniejszyć ból;
- ranę warto zdezynfekować preparatem zawierającym oktenidynę np. Octenisept, aby zmniejszyć szanse zakażenia;
- maści nawilżające, takie jak np. Alantan Plus mogą przyspieszyć proces gojenia się rany w razie potrzeby [1-3].
Oparzenie meduzy po tygodniu — kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Do lekarza należy się zgłosić nie tylko w przypadku, gdy objawy po oparzeniu przez meduzę nie znikają w ciągu kilka dni, ale również w takich przypadkach:
- poparzeniu uległy okolicę oczu lub bardzo rozległe partie skóry;
- doszło do drgawek, zaburzeń świadomości, problemów z oddychaniem, wymiotów, bólów mięśni czy przyspieszonego tętna [1].
Jak długo boli oparzenie meduzy i jakie mogą być powikłania?
Silny, piekący ból po oparzeniu przez meduzę może utrzymywać się nawet do tygodnia, a na skórze mogą być przez ten czas widoczne zaczerwienienie, obrzęk, wysypka lub pęcherze. Zdecydowanie najczęściej występującymi powikłaniami spowodowanymi oparzeniem przez meduzę jest bakteryjne zakażenie rany, objawiające się długim czasem gojenia. Może dojść również do zakażenia tężcem (dlatego warto udać się po pomoc i zaszczepić przeciwko tężcowi np. preparatem Tetana) [1,2].
Podsumowanie
Oparzenia będące wynikiem kontaktu z meduzami są z reguły bagatelizowane i wiele osób nie podejmuje żadnych działań po tym nieprzyjemnym zdarzeniu. W większości przypadków faktycznie są one niegroźne, jednakże zdarzają się gatunki meduz, które mogą nawet zabić człowieka, dlatego pod żadnym pozorem nie należy lekceważyć tego typu oparzeń. W przypadku, gdy dojdzie do oparzenia, kluczowe jak najszybsze polanie octem miejsca kontaktu z parzydełkami meduz.
