Choroba dłoni, stóp i jamy ustnej – co to za schorzenie?
Choroba dłoni, stóp i jamy ustnej, zwana HFMD od angielskiej nazwy hand, foot and mouth disease jest często spotykana pod błędnie używana nazwą bostonka czy choroba bostońska. Jest wywoływana przez enterowirusy z grupy Coxsackie i ECHO. Enterowirusy są również odpowiedzialne za powodowanie przeziębienia, biegunki czy anginy. Chorobą można się zarazić drogą kropelkową, czyli np. przez kaszel czy kichanie. Często jest mylona z ospą wietrzną, ponieważ daje podobne objawy. Jednakże pęcherzyki są zlokalizowane w innych miejscach. W przypadku HFMD, jak sama nazwa wskazuje, występują one w jamie ustnej oraz na stopach i dłoniach. Z kolei w przebiegu ospy wietrznej występują one na twarzy, kończynach czy owłosionej skórze głowy. Mają również trochę inny wygląd, odpowiednio podłużne pęcherzyki na czerwonym podłożu (HFMD) oraz okrągłe przechodzące w strupki [1].
Kto choruje na chorobę bostońską?
Choroba bostońska najczęściej dotyka:
- dzieci w wieku 2-5 lat;
- dzieci uczęszczające do żłobków, przedszkoli czy wyjeżdżające na obozy lub kolonie;
- w Polsce najwięcej zakażeń jest w lecie i na jesieni;
- osoby z obniżoną odpornością;
- dzieci niestosujące podstawowych zasad higieny [1,2].
Jakie są objawy bostonki?
Do głównych objawów choroby bostońskiej zalicza się:
- bolesne owrzodzenia w jamie ustnej i gardle;
- pęcherzykowa wysypka na dłoniach i stopach;
- osłabienie;
- brak apetytu;
- powiększone węzły chłonne;
- kaszel i katar;
- gorączka [1,3].
Najbardziej charakterystyczne i typowe dla tej choroby są zmiany na języku, gardle i dziąsłach, które zaczynają pojawiać się już po 1-2 dniach. Następnie w ciągu kilku dni pęcherzykowa wysypka zaczyna się również pojawiać na stopach, dłoniach oraz rzadko w okolicach narządów płciowych [2].
Choroba z reguły ma łagodny lub wręcz bezobjawowy przebieg i samoistnie ustępuje po ok. 7-10 dniach. Chorują głównie dzieci, dorośli zdecydowanie rzadziej. Jeżeli jednak już chorują, to może się to wiązać z cięższym przebiegiem oraz powikłaniami. Uważać powinny również osoby z obniżoną odpornością [3].
Jak można się zarazić?
Główne drogi zakażenia są następujące:
- przez bezpośredni kontakt z wydzielinami osoby chorej;
- kaszel, kichanie czy ślinę chorego;
- brak odpowiedniej higieny, nieprawidłowe mycie rąk;
- ogniska w żłobkach i przedszkolach [1].
Profilaktyka — jak uniknąć zachorowania?
Aby uniknąć zachorowania na bostonkę, należy przestrzegać kilku zasad profilaktycznych. Należą do nich:
- przechorowanie nie uodparnia (mogą ją wywoływać różne wirusy);
- nie ma dostępnej szczepionki;
- należy dbać o higienę, często myć i dezynfekować ręce;
- dezynfekcja miejsc i przedmiotów np. zabawek, z których korzystają różne osoby, w szczególności dotyczy żłobków i przedszkoli;
- nie należy dotykać wysypki w przypadku zachorowania;
- ograniczyć kontakty z chorym np. nie przytulać i nie całować chorego dziecka przez rodziców;
- osoba chora powinna mieć swój zestaw ręczników, sztućców czy talerzy (dobrze wyprać czy umyć) [1,2].
Diagnostyka i leczenie bostonki
HFMD diagnozuje się na podstawie wywiadu medycznego, obserwacji objawów oraz wieku pacjenta. Aby mieć pewność, lekarz może zlecić badania laboratoryjne krwi, kału lub wymaz z gardła. Ze względu na fakt, że choroba ma najczęściej łagodny przebieg, stosuje się leczenie objawowe takie jak:
- odkażanie pęcherzyków np. za pomocą fioletu gencjanowego lub pudru wysuszającego np. puder płynny wysuszający;
- w przypadku gorączki można podać paracetamol np. Apap lub niesteroidowe leki przeciwzapalne np. Nurofen;
- nie powinno stosować się antybiotyków i sterydów (chyba że lekarz zaleci inaczej);
- należy dużo odpoczywać i pić chłodne napoje;
- ze względu na zmiany w jamie ustnej należy unikać owoców cytrusowych, napojów owocowych i gazowanych oraz ostrych i słynnych potraw;
- w przypadku cięższego przebiegu koniecznie należy udać się do lekarza [2,3].
Jakie są powikłania choroby bostońskiej?
Nieleczona bądź leczona nieskutecznie bostonka, może wiązać się z następującymi powikłaniami:
- odwodnienie;
- nadkażenia bakteryjne;
- wtórna infekcja bakteryjna skóry;
- bardzo rzadko może dojść do powikłań neurologicznych np. zapalenia mózgu czy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych [3].
