Opryszczka

Jakie są objawy opryszczki?

Pierwsze objawy opryszczki przy nawrotach to najczęściej mrowienie, swędzenie, pieczenie lub ból w okolicy ust. Później pojawiają się niewielkie grudki, które przekształcają się w małe pęcherzyki wypełnione treścią surowiczą, a następnie ropą. Wykwity te zwykle umiejscowione są na pograniczu skóry i czerwieni wargowej. Po kilku dniach pęcherzyki pękają, uwidaczniając nadżerkę, pokrytą strupem. Po 3-4 dniach, zmiana ta zasklepia się, a strupek odpada. W przypadku opryszczki narządów płciowych rozwój zakażenia nawrotowego jest podobny. Objawy ogólne zwykle nie występują, a początkowo chory może odczuwać jedynie ból, swędzenie lub pieczenie. Po kilku lub kilkunastu godzinach pojawiają się pęcherze w okolicach intymnych. U mężczyzn lokalizują się na prąciu, a u kobiet na skórze krocza i wargach sromowych.

Jakie są przyczyny opryszczki?

Opryszczką można zarazić się niezależnie od wieku i płci. Zarazić się mogą nawet noworodki w trakcie porodu. Do zakażenia HSV-1 najczęściej dochodzi u dzieci w wieku 1-5 lat. Drugim typem wirusa zwykle zarażają się nastolatki i osoby dorosłe. Wirus z łatwością przenosi się przez bezpośredni kontakt z wydzieliną chorego — łzami, śliną lub wydzielinami z dróg płciowych. Inną drogą wnikania tego patogenu jest kontakt z przedmiotami, które wcześniej były dotykane przez nosiciela wirusa. Do zakażenia dochodzi też w wyniku kontaktów seksualnych.

Jak zdiagnozować opryszczkę?

Wykwity mają na tyle charakterystyczny wygląd, że rozpoznanie ustala się zwykle na podstawie samego badania lekarskiego. W przypadku opryszczki narządów płciowych u kobiet przeprowadza się badanie ginekologiczne.

W zakażeniach inwazyjnych wskazane jest przeprowadzenie badań pomocniczych:
- izolacja HSV w hodowli komórkowej – metoda preferowana w opryszczce narządów płciowych; wynik ujemny nie wyklucza zakażenia;
- PCR (polymerase chain reaction, reakcja łańcuchowa polimerazy) – wykrywa materiał genetyczny wirusów; wynik ujemny nie wyklucza zakażenia;
- badania serologiczne – swoiste przeciwciała przeciwko HSV pojawiają się we krwi w ciągu kilku tygodni od zakażenia (stwierdzenie przeciwciał anty-HSV-2 na ogół świadczy o opryszczce narządów płciowych, stwierdzenie samych przeciwciał anty-HSV-1 jest trudniejsze do interpretacji).

Jak zapobiegać opryszczce?

U osób z częstymi i uciążliwymi nawrotami opryszczki zaleca się profilaktykę farmakologiczną (acyklowir lub walacyklowir). Leczenie zmniejsza częstość nawrotów, poprawia jakość życia i zmniejsza ryzyko zakażenia partnera HSV-2.

Zapobiec zakażeniu można przez unikanie ryzykownych kontaktów seksualnych. Ryzyko zakażenia zmniejsza używanie prezerwatyw lateksowych (ale go nie eliminuje, wykwity mogą się pojawić w innej lokalizacji).
Osoby zakażone powinny informować partnerów o chorobie przed podjęciem współżycia seksualnego.
Kobiety w ciąży, które chorowały na opryszczkę, narządów płciowych powinny przekazać tę informację lekarzowi.
Kobiety zdrowe, których partnerzy chorowali na opryszczkę narządów płciowych, nie powinny podejmować współżycia płciowego w III trymestrze ciąży.

Leczenie opryszczki

W przypadku zmian o niewielkim nasileniu można miejscowo stosować leki przeciwwirusowe (acyklowir, denotywir, dokozanol, tromantadynę), a także środki łagodzące objawy i wysuszające, np. pastę cynkową. W razie potrzeby – leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. W opryszczce narządów płciowych leki do stosowania miejscowego są nieskuteczne.

W cięższych postaciach zakażeń opryszczkowych podaje się ogólnoustrojowo (doustnie lub dożylnie) leki przeciwwirusowe (acyklowir, walacyklowir), które hamują replikację (namnażanie się) wirusów HSV. Leki te zmniejszają nasilenie objawów zakażenia pierwotnego i nawrotowego, ale nie eliminują wirusa utajonego i nie zmniejszają ryzyka zakażenia innych osób ani częstości i ciężkości nawrotów po zaprzestaniu leczenia.