Krwawnik pospolity – co to za roślina?
Krwawnik pospolity (łac. Achillea millefolium) to roślina z rodziny Astrowatych (łac. Asteraceae), która w medycynie ludowej, jak i powszechnej wykorzystywana jest już ponad 3000 lat. Krwawnik to zielona roślina, którą bez problemu można spotkać w przydomowych ogródkach wśród trawy. Osiąga maksymalnie 70 cm i często tworzy charakterystyczne kępy. Ma zieloną łodygę o mocnym bruzdowaniu. Kwitnie na biały kolor. Krwawnik znany jest z wielu właściwości leczniczych dzięki obecności różnych związków chemicznych [1].
Jakie są właściwości lecznicze krwawnika?
Krwawnik bogaty jest w wiele związków aktywnych farmakologicznie, takich jak:
- olejki eteryczne,
- seskwiterpeny,
- związki fenolowe (np. cholina, kwas kawowy, kwas salicylowy),
- flawonoidy (np. resweratrol, kwercetyna, naryngenina, kamferol, rutyna) [1].
Krwawnik i problemy żołądkowo-jelitowe
Jednym z głównych zaleceń do stosowania krwawnika są szeroko pojęte problemy żołądkowo-jelitowe. Napary z krwawnika stosuje się na zaburzenia trawienia. Krwawnik redukuje uczucie pełnego żołądka, nadmierne odbijanie się i przelewanie w żołądku ze względu na swoją aktywność prokinetyczną. Krwawnik przyspiesza opróżnianie żołądka [1,2].
Z drugiej strony krwawnik może być stosowany pomocniczo w leczeniu nadżerek i wrzodów przewodu pokarmowego. Za ten efekt odpowiada ekstrakt wodno-alkoholowy, ale również wodne napary. Badania pokazują, że po regularnym spożywaniu krwawnika dochodzi do poprawy przewlekłych wrzodów i regeneracji błony śluzowej żołądka. Takie działanie obserwujemy najpewniej dzięki zmniejszeniu wydzielania soku żołądkowego przez krwawnik [1].
Nalewki z krwawnika stosuje się także na poprawę apetytu [1].
Rozkurczowe właściwości krwawnika
Herbatki i napary z krwawnika będą pomocne w łagodzeniu stanów skurczowych układu pokarmowego. Podobne działanie będą miały roztwory wodno-alkoholowe, czyli popularne nalewki. Oprócz działania na układ trawienny krwawnik stosuje się także na okres. Efekt spazmolityczny, czyli rozkurczowy pomaga złagodzić bolesne miesiączki, dlatego krwawnik na okres może być dobrym uzupełnieniem [1-3].
Krwawnik na ból
Co ciekawe, napary i herbatki z krwawnika wykazują także działanie przeciwbólowe. Znajduje to potwierdzenie jedynie w badaniach na zwierzętach, jednak na tej podstawie można uargumentować jego tradycyjne zastosowanie. Jego działanie przeciwbólowe łączy się ze stosowaniem krwawnika na okres [1].
Krwawnik i ochrona wątroby
Wodne i alkoholowe roztwory z krwawnika pospolitego cechują się także właściwościami hepatoprotekcyjnymi [1].
Działanie estrogenne krwawnika
Krwawnik wykazuje także działanie estrogenne. Za ten efekt odpowiedzialne są dwie substancje: apigenina i luteolina. W badaniach in vitro apigenina aktywuje receptor estrogenowy alfa. Receptor beta jest aktywowany przez apigeninę oraz luteolinę [1].
Niedobór estrogenów prowadzi do wielu problemów, np.:
- zaburzenia miesiączkowania,
- problemy z płodnością,
- zaburzenia dojrzewania,
- suchość pochwy.
Niedobory estrogenów i tego efekt jest bardzo dobrze widoczny u kobiet podczas menopauzy. Pojawiają się uderzenia gorąca i nadpotliwość. Pacjentki skarżą się na rozdrażnienie i problemy z zasypianiem. Bardzo często dochodzi też do wzrostu masy ciała, a nawet innych zaburzeń jak osteoporozy czy problemów skórnych. Jedną z metod radzenia sobie z takimi kłopotami jest leczenie hormonalne, jednak z racji estrogennego działania krwawnika, czyli “naśladowania” estrogenów, w przypadkach o niewielkim nasileniu można radzić sobie przy pomocy ziół [1,2,4].
Herbata z krwawnika na torbiele
W internecie można znaleźć wiele “porad” związanych z leczeniem torbieli na jajnikach. Zalecenia opierają się na stosowaniu herbaty z krwawnika na torbiele. Być może wiązane jest to z jego działaniem estrogennym. Jednak prawda jest taka, że nie powinno się opierać leczenia torbieli na naparze z krwawnika. Torbiele jajników to poważne schorzenie, które musi być leczone według zaleceń, czyli np. terapią hormonalną.
Krwawnik i układ moczowy
Krwawnik pospolity stosuje się także w leczeniu infekcji układu moczowego. Krwawnik wykazuje działanie rozkurczowe i przeciwzapalne. Napary z krwawnika działają diuretycznie, czyli zwiększają wydalanie moczu. Krwawnik w połączeniu z innymi roślinami stanowi składnik mieszanek do leczenia piasku i kamieni nerkowych. Można go także stosować wspomagająco przy problemach z nietrzymaniem moczu [5].
Leczenie ran
Napary z krwawnika, jak i całe zioło stosuje się do leczenia ran i podczas problemów skórnych. Krwawnik zawiera dużo garbników, które m.in. odpowiadają za zahamowanie krwawienia i przyspieszenie gojenia ran [1].
Kiedy nie wolno stosować krwawnika?
Preparatów z krwawnikiem nie powinny przyjmować osoby uczulone na tę roślinę. Ostrożność należy zachować również, jeśli jest się uczulonym na inne rośliny z rodziny Asteraceae (Astrowate, Złożone) [2]. Krwawnik nie wykazuje znanych interakcji lekowych, ale należy zachować ostrożność podczas stosowania leków do leczenia schorzeń wymienionych powyżej i jednoczesnego stosowania krwawnika [2].
Krwawnik zawiera tujon, czyli związek niebezpieczny dla płodu, dlatego preparatów z krwawnikiem nie powinny przyjmować kobiety w ciąży i karmiące piersią. Co prawda zawartość tujonu przy standardowych stosowaniu rośliny jest tak niska, że nie powinna stanowić zagrożenia, to jednak należy zachować szczególną ostrożność [2].
Jaki jest przepis na napar z krwawnika?
W aptekach krwawnik spotkamy najczęściej w formie ziół sypkich albo herbatek fix. Jaki jest przepis na napar z krwawnika?
Herbatki z krwawnika to tradycyjne napary ziołowe. Do przygotowania naparu należy wykorzystać wrzącą wodę. Rozdrobniony surowiec zalewa się wrzącą wodą i przez około 15 minut ogrzewa się na bardzo małym ogniu. Roztwór nie powinien się gotować, a jedynie utrzymywać temperaturę. Następnie napar zdejmuje się z ognia i odstawia do wystygnięcia na 15 minut. Po wystygnięciu napar z krwawnika cedzi się [2,6].
Ile krwawnika wykorzystać do przygotowania naparu? Zwykle używa się około 2 g sproszkowanego surowca na 200 ml wody [2].
