Co to jest anoreksja?
Anoreksja (gr. an — brak i orexis — apetyt) jest również znana pod nazwą jadłowstręt psychiczny. Jest to choroba polegająca na drastycznym ograniczeniu spożywanego jedzenia z jednoczesną, ciągłą kontrolą własnej wagi. Przypadki głodujących kobiet opisywano już w średniowieczu, jednakże medycznie jako chorobę to zjawisko określono dopiero w XIX w. Na anoreksję cierpi ok 1% osób w wieku dojrzewania oraz ok. 0,5% osób dorosłych, głównie kobiet [1].
Podział anoreksji
- restrykcyjna — stałe ograniczenie liczby kalorii, które charakteryzuje się zbyt dużą utratą masy ciała;
- bulimiczna — kompulsywne objadanie się, a następnie przeczyszczanie za pomocą lewatywy czy wymiotów.
Anoreksja bulimiczna to schorzenie pośrednie pomiędzy bulimią a anoreksją. W bulimii występują napady kompulsywnej żarłoczności, po czym występuje próby wydalenia posiłków np. poprzez wymioty. Jednakże waga chorego cierpiącego na bulimię jest często w normie lub wręcz zbyt duża. W anoreksji z kolei najczęściej występuje głodówka, czasami ćwiczenia, przeczyszczanie się oraz z reguły bardzo niska masa ciała, znacznie poniżej normy [1,2].
Co może być przyczyną anoreksji?
- moda na szczupłą sylwetkę;
- medialne przekazy promujące określony styl życia;
- czynniki genetyczne np. skłonność do tycia;
- wychowanie, relacje rodzinne;
- zaburzenia psychiczne;
- otyłość;
- zaburzony obraz o swoim wyglądzie;
- potrzeba osiągnięcia odpowiedniej sylwetki w krótkim czasie [1,3].
Jakie są objawy anoreksji?
Zaczyna się od standardowego odchudzania. Problem anoreksji zaczyna się w momencie, gdy odchudzanie nie kończy się po osiągnięciu prawidłowej masy ciała. Pomimo zbyt niskiej wagi chory kontynuuje odchudzanie. Chorzy na anoreksję często jedzą sami, aby inne osoby nie widziały, że jedzą zbyt mało. Oprócz drastycznej diety często dużo ćwiczą.
Choroba prowadzi do izolacji oraz wyniszczenia organizmu. Czasami może dojść do niewydolności nerek, serca, wątroby czy zaburzeń hormonalnych. Obserwuje się często pogorszenie kondycji skóry, paznokci czy włosów oraz spadku odporności. W skrajnych przypadkach może doprowadzić nawet do śmierci [3].
Diagnostyka anoreksji
- rozpoznanie choroby po przeprowadzeniu badań i wywiadu lekarskiego najczęściej dokonuje psychiatra lub lekarza internista;
- wywiad dotyczy pytań o stosunki rodzinne, nawyki żywieniowe oraz masę ciała;
- wg ICD 10 kryteriami anoreksji są m.in.: zmniejszenie masy ciała o co najmniej 15% poniżej normy, unikanie pożywienia, które może doprowadzić do wzrostu wagi oraz określanie siebie jako osoby otyłej i strach przed przytyciem [1,3].
Leczenie – jak wyjść z anoreksji?
W przypadku skrajnego wycieńczenia organizmu wymagana jest hospitalizacja i leczenie farmakologiczne, w zależności od stanu pacjenta. W łagodnych stadiach anoreksji leczenie polega na wizytach u psychoterapeuty. Prowadzi się psychoterapię indywidualną, na której pacjent dąży do samoakceptacji i niemyśleniu o ciągłym odchudzaniu. W przypadku niepełnoletnich pacjentów prowadzi się zajęcia terapii rodzinnej. Jest to również wskazane w przypadku, gdy anoreksja występuje na tle zaburzeń w relacjach rodzinnych [2].
Nie ma jednego konkretnego leku, który jest stosowany i działa konkretnie na anoreksję. Terapia lekowa z reguły ma na celu leczenie powikłań zaburzeń odżywiania. Stosowane są neuroleptyki np. Zolafren czy Zolaxa oraz leki przeciwdepresyjne np. Seronil, czy Bioxetin. Często zaleca się również suplementację wapnia i witaminy D3 np. Calcium 500 D. W zależności od potrzeby mogą być również przypisane preparaty estrogenowe u kobiet z zaburzeniami miesiączki czy preparaty pobudzające apetyt.
Ważna jest również odpowiednia dieta. Wymaga nauczenia się odpowiedniego sposobu odżywiania, aby stopniowo odbudować wyniszczony organizm i następnie odbudować masę ciała na odpowiednim poziomie.
Rokowania są zależne od stadium choroby oraz chęci i zrozumienia problemu przez samego pacjenta. Musi on zaufać osobom, które chcą mu pomóc i w pełni z nimi współpracować. Niestety nie zawsze udaje się wyjść całkowicie z anoreksji [1].
Profilaktyka
Jak w przypadku wielu innych chorób, łatwiej jest zapobiegać niż leczyć. Podstawą są dobre relacje rodzinne. Ważne jest, by rozmawiać z dziećmi, edukować je, ale jednocześnie szanować ich zdanie i starać się pomagać im rozwiązywać problemy. Nie powinno się również otwarcie kontrolować dziecka, do jego prawidłowego rozwoju potrzebna jest zdrowa autonomia [2].
