Czym jest rana?
Rana to najbardziej podstawowe pojęcie stosowane w chirurgii oznaczające przerwanie anatomicznej ciągłości tkanki, któremu może ulec skóra lub błona śluzowa. Uszkodzenie to może być powierzchniowe lub głębokie (rany penetrujące do jam ciała, narządów wewnętrznych). Czynnikami uszkadzającymi mogą być: uraz mechaniczny, uraz termiczny (oparzenia lub odmrożenia), uraz chemiczny, energia promienista. W wyniku działania tych czynników zewnętrznych dochodzi do powstania rany ostrej, która goi się raczej szybko, zwykle bez komplikacji i nie stanowi poważnego zagrożenia.
Czym jest natomiast rana przewlekła? To rana, która goi się przez okres dłuższy niż kilka tygodni, pomimo zastosowania odpowiednich procedur leczniczych. Ten typ rany tworzy się stopniowo, na przykład na skutek trwałego ucisku spowodowanego unieruchomieniem pacjenta w powikłaniu niewydolności żylnej lub w przebiegu cukrzycy – stopa cukrzycowa. Częstość występowania ran przewlekłych stale wzrasta, co związane jest między innymi z postępującym procesem starzenia się społeczeństwa oraz duża zachorowalność na schorzenia predysponujące do rozwoju ran przewlekłych: cukrzyca, miażdżyca naczyń obwodowych, otyłość [1].
Czym jest zakażona rana?
Bardzo istotnym czynnikiem w kontekście ran i ich leczenia jest obecność drobnoustrojów (bakterie to najważniejszy czynnik etiologiczny zakażenia ran), które mogą prowadzić do rozwoju zakażenia, a tym samym do zaburzenia procesu gojenia rany. Dlatego tak bardzo ważne jest kompleksowe leczenie miejscowe, które polega na stosowaniu specjalistycznych opatrunków i preparatów o działaniu antyseptycznym, a w przypadku podejrzenia zakażenia – szybka reakcja polegająca na wykonaniu wymazu z rany w celu określenia rodzaju bakterii (najczęściej) wywołującej zakażenie [2].
Jakie są objawy zakażenia rany?
Do objawów zakażenia miejscowego ran ostrych należą [2]:
- pojawienie się bólu lub narastanie natężenia bólu już istniejącego;
- zaczerwienienie;
- miejscowy wzrost ciepłoty ciała;
- obrzęk połączony z ropną wydzieliną, ropniem i nieprzyjemnym zapachem.
Do objawów zakażenia miejscowego ran przewlekłych należą [2]:
- pojawienie się bólu lub narastanie natężenia bólu już istniejącego;
- obrzęk pojawiający się wokół rany;
- opóźnienie lub zatrzymanie procesu gojenia się rany;
- krwawienie lub krucha ziarnina;
- nieprzyjemny zapach z rany;
- zmiana zabarwienia łożyska rany;
- stwardnienie tkanek.
Jak wygląda leczenie zakażonej rany?
Leczenie ran przewlekłych opiera się na stosowaniu strategii TIME:
- T (tissue management), czyli opracowanie tkanek;
- I (inflammation and infection control), czyli systematyczna kontrola i ocean rany pod kątem zapalenia i miejscowej infekcji;
- M (moisture balance), czyli zapewnienie równowagi wilgotności poprzez dobranie odpowiednich opatrunków np. zawierających srebro (Atrauman Ag, Aquacel Extra Ag, Aquacel Extra Ag+);
- E (edge), czyli tworzenie dobrych warunków do wytworzenia nowego naskórka.
Jaki antybiotyk jest dobry na zakażoną ranę?
Wdrożenie antybiotykoterapii konieczne jest po wykonaniu odpowiednich badań mikrobiologicznych (ponieważ konieczne jest stosowanie antybiotykoterapii celowanej podawanej drogą dożylną) oraz po odpowiednim opracowaniu rany przez chirurga. Antybiotykami stosowanymi w leczeniu łagodnych zakażeń skóry i tkanek miękkich są: amoksycylina z kwasem klawulanowym, klindamycyna, lewofloksacyna. W sytuacji ciężkich zakażeń, w tym zagrażających życiu, zastosowanie znajdują: piperacylina z tazobaktamem, ceftazydym oraz wankomycynai linezolid (szczególnie w przypadku zakażeń wywołanych przez bakterie, które rozwinęły oporność na inne antybiotyki). Antybiotyki do stosowania miejscowego powinny być używane w leczeniu ran tylko w szczególnych okolicznościach, na przykład gentamycyna w postaci gąbki — w zakażeniach stopy cukrzycowej w przypadku cech zapalenia kości i szpiku kostnego [4].
