Rumianek pospolity

Matricaria recutita L. – Rumianek pospolity

Surowiec zielarski: 

Chamomillae anthodium, Matricariae flos

Skład chemiczny:

– olejek eteryczny (0,4-1,9%): α-bisabolol oraz jego tlenki A, B i C, chamazulen (nadaje olejkowi niebieską barwę), β-bisabolol, β-farnezen, mircen, kadinen,

– flawonoidy: apigenina oraz 7-glukozydy luteoliny, kwercetyny, apigeniny, patuletyny,

– poliacetyleny: en-in-dicykloeter,

– kumaryny: umbeliferon i herniaryna,

– laktony seskwiterpenowe: matrycyna, matrykaryna,

– cholina,

– polisacharydy: śluz, 

– aminokwasy,

– kwasy fenolowe.

Działanie:

Koszyczek rumianku wykazuje działanie przeciwzapalne (antiphlogisticum) dzięki obecności
α-bisabololu, chamazulenu, śluzu oraz glikozydów apigeniny i luteoliny (flawonoidy). Hamują one utlenianie kwasu arachidonowego oraz zmniejszają aktywność 5-lipooksygenazy
i cyklooksygenazy, co wpływa na spowolnienie procesu zapalnego. Dodatkowo chamazulen jest odpowiedzialny za działanie przeciwalergiczne ze względu na zmniejszenie uwalniania histaminy przyczyniającej do powstania reakcji alergicznej. Zawarte w koszyczku rumianku kumaryny zapewniają mu działanie przeciwbakteryjne (zwłaszcza na bakterie Gram-dodatnie), przeciwwirusowe oraz przeciwgrzybicze, co ułatwia gojenie ran. Dodatkowo obecność
α-bisabololu powoduje ułatwienie granulacji i odbudowy tkanki zwłaszcza po oparzeniach. Za właściwości nasenne odpowiedzialna jest apigenina, która łączy się z receptorami beznodiazepinowymi w mózgu, jednocześnie konkurując z lekami, dla których ten receptor jest punktem uchwytu, np. benzodiazepiny. Rumianek posiada również działanie spazmolityczne (spasmolyticum) na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i moczowego, za co odpowiadają flawonoidy, α-bisabololu oraz en-in-dicykloeter. Ponadto przypisuje się mu właściwości przeciwwrzodowe, zwłaszcza dla powstałych na skutek stosowania indometacyny, nadmiernego stresu czy przyjmowania alkoholu. 

Zastosowanie: 

Preparaty z rumianku wykorzystuje się w leczeniu stanów zapalnych przewodu pokarmowego (choroba wrzodowa) oraz przewodu moczowego (zapalenie pęcherza moczowego), dzięki właściwościom przeciwzapalnym i spazmolitycznym. Dodatkowo herbatki z rumianku można stosować przy kolkach, wzdęciach lub w stanach lekkiego niepokoju. Jako okłady lub napary do stosowania zewnętrznego znalazł zastosowanie w leczeniu chorób skóry, egzemy, zapalenia błon śluzowych jamy ustnej, narządów płciowych czy odbytu oraz pomocniczo
w gojeniu ran.  

Dawkowanie:

Napary do stosowania wewnętrznego należy sporządzić jednorazowo z 3g surowca, zaś dobowo maksymalnie z 9g. Napary stosowane zewnętrznie w postaci okładów czy płukanek powinny zawierać 3-10% koszyczka rumianku. 

Najważniejsze interakcje z lekami:

W przypadku uczulenia na rośliny z rodziny Asteraceae (Compositae) może pojawić się reakcja krzyżowa, zaś u osób podatnych na alergie (np. astmatycy) stosowanie preparatów z rumianku pospolitego może przyspieszyć rozwój alergii albo zaostrzyć już istniejące objawy. Jednoczesne stosowanie preparatów z warfaryną grozi wystąpieniem krwotoku wewnętrznego. 

Działanie niepożądane:

– skórne reakcje alergiczne,

– reakcje krzyżowe u osób uczulonych na gatunki roślin z rodziny Asteraceae (Compositae),  

– przyspieszenie wystąpienia reakcji alergicznej lub nasilenie już istniejącego uczulenia.

Przeciwwskazania:

– ciąża oraz okres karmienia piersią,

– dzieci w okresie ząbkowania,

– nadwrażliwość na roślinę.

Źródła: 

1. Barnes J., Anderson L.A., Philipson J.D.: Herbal Medicines, 3rd Edition. The Pharmaceutical Press. 2007, 152-155.
2. Kohlmünzer S.: Farmakognozja: podręcznik dla studentów farmacji. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. 2003, 542-543, 550-553. 
3. Kuźnicka B., Dziak M.: Zioła i ich zastosowanie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL. 1987, 143-145.
4. Motławska I.: Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji. Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. 2008. 314-317, 333-335.
5. Braun L., Cohen M.: CD to accompany Herbs & Natural Supplements An Evidence-based Guide Second Edition, Elsevier. 2007, 203-216.